Bitkili Akvaryum Peyzajında Derinlik

Bitkili Akvaryum Peyzajında Derinlik

Günümüzde sürekli artan bitkili akvaryumlar ve bu akvaryumalara olan merak, beraberinde bitkilerin estetik ve güzel kullanımını, daha güzel görünümlü, etkileyici hatta büyüleyici akvaryumları getiriyor. İşte bu düzenlemelerin bağlı olduğu/olabileceği bazı kavramlar ve kurallar var. Bu kavramlardan biriside derinlik. Burada derinlikle kastedilen akvaryuma karşıdan baktığınızda size verdiği derinlik (veya uzaklık) hissi (Bkz. Resim:1). Bu hissin belli seviyede olması akvaryumu büyük (geniş) ve doğal gösteren, hatta kimi zaman vurucu etkiyi yaratabilen önemli bir etken.
 

Resim.1

Akvaryumda derinliği doğrudan etkileyen faktör şüphesiz akvaryumun eni. Malesef bu bileşenin yetersiz kalmasına sebep olan bazı unsurlar var:

- Piyasada satılan hazır akvaryumların çoğunun eninin boy ve yüksekliğine oranla az olması:

Özellikle yüksekliğin enden fazla olması akvaryumu dar gösterir.

- Suyun yoğunluğu sebebiyle ışığın kırılması ve sudaki nesnelerin olduğundan yakın görünmesi:

Havanın kırılma indeksi 1 iken suyun kırılma indeksi yaklaşık 1,33’ tür.

Havada görünen uzaklık / 1,33 = Suda görünen uzaklık

verecektir. Örnek vermek gerekirse;

Eni 50 cm olan bir akvaryuma boşken baktığımızda ön cam ve arka cam arasında 50 cm lik bir derinlik algılarız. Aynı akvaryuma içini su ile doldurup baktığımızda 50 / 1,33 = 37,5 cm lik bir derinlik algılarız.

*********

Aşağıdaki yazıda, bu dezavantajları azaltmak/ortadan kaldırmak ile yukarıda belirtilen doğallık ve etkileyiciği yakalamak için akvaryumu dizayn ederken derinlik algısını arttıracak (algı yanılmasına neden olacak, yani akvaryumu olduğundan daha geniş gösterecek) bazı yöntem ve tekniklerden bahsedeceğim.

Bu tekniklerin psikolojide derinlik algısına neden olan ipuçları eşliğinde işlenip akvaryuma uygulanmasını uygun buldum. Bu bağlamda derinlik algısının tanımıyla başlayıp özellikleri tek tek inceleyelim:

Derinlik Algısı:  

Teknik açıdan; gördüğümüz nesnelerin ağ tabaka üzerine düşen resimleri iki boyutludur ancak aşağıda sıralayacağımız ipuçları sayesinde gördüklerimizi üç boyutlu (yani derinlik katılmış olarak) algılarız. Bu ipuçları  iki ana grupta  toplanır:

- Monoküler İpuçları (Tek göz ile algılanabilen)

- Binoküler İpuçları (İki göz ile algılanabilen)

 
Monoküler ipuçları

Monoküler ipuçları kendi içinde alt guruplara ayrılmıştır:

Doğrusal Perspektif:

Büyüklüğünü bildiğimiz nesneler bizden uzaklaştıkça daha küçük ve birbirlerine daha yakın görünürler (Bkz. Fotoğraf:1).

Fotoğraf.1: Uzağa doğru rayların birbirine yaklaştığını (ters “V” şekli), rayların üzerinde durduğu beton çubukların küçülüp birbirine yaklaştığını görüyoruz.

Bu anlamda yapı olarak birbirine benzeyen bitkilerden büyük yaprak ve gövde yapısına sahip olanların ön planda, daha küçük yapraklı ve sık görünümlü olanların arka planda kullanılması veya dekorda benzer daralmaların oluşturulması akvaryuma bakan kişiler için derinliğin olduğundan fazla algılanmasına neden olur (Bkz. Fotoğraf:2 ve 3).

 Fotoğraf.2: Özellikle 1 ve 2 nolu bitkilerin görünüm ve yerleşimlerine dikkat ediniz.

 Fotoğraf.3: Orta kısımda beyaz kumla oluşturulmuş yola dikkat ediniz.

Açıklık:

Uzaktan gördüğümüz cisimler yakındakilere oranla sadece kenar çizgileriyle (ayrıntısız) ve araya giren hava kütlesi nedeniyle (özellikle puslu havalarda) daha açık renk görünürler (Bkz. Fotoğraf:4).

 
Fotoğraf.4

Bu bilgi ışığında akvaryumda ön tarafta daha koyu, arkada ise daha açık renk bitkilerin kullanılması veya arkadaki bitkilerin ışık ile daha açık görünmesinin sağlanması derinlik algısını arttıracaktır (Bkz. Fotoğraf:5).

 Fotoğraf.5
 

Araya Girme:

Bu durum bir nesnenin başka bir nesnenin kısmen önüne geçerek görünümünü engellemesi şeklinde açıklanabilir. Önüne geçilen nesnenin görünen kısmı daha geride algılanır (Bkz. Fotoğraf:6).

 
Fotoğraf.6

Akvaryumda birbirlerinin görüntülerini  kısmen engelleyecek bitki ve dekorasyon malzemelerinin kullanılması arkada kalanların daha uzakta görünmesini sağlar ve derinlik hissini arttırır (Bkz. Fotoğraf:7).

 Fotoğraf.7: Kütüklerin kullanımına ve arkadaki bitkilere dikkat ediniz.

Göreli Yükseklik:

Uzaktaki nesneler görüş alanımız içerisinde daha yüksekte görünürler. Bu sebeple aynı hizada olan nesnelerin yüksekte duranları alçak olanlara göre daha uzaktaymış hissi verirler (Bkz. Resim:2).

 
Resim.2

Akvaryumda, özellikle tabana önden arkaya doğru belirgin şekilde yükselecek kadar eğim vermek arkada kullanılan bitkilerin daha yüksekte görünmesini, böylece daha da gerideymiş gibi algılanmasını sağlayacaktır (Bkz. Fotoğraf:8).

 Fotoğraf.8

Gölgeler:

Nesnelerin ışığın geliş açısına bağlı olarak bazı bölgelerinin karanlık, bazı bölgelerininde aydınlık ve net görünmesi nesneleri üç boyutlu görmemizi ve derinlik algısını oluşturan bir ipucudur (Bkz. Fotoğraf:9).

 
Fotoğraf.9

Akvaryumda sürekli yukarıdan gelen ışık çoğu zaman bitki ve malzemelerde yeterli gölge oluşmasını sağlayamaz. Ancak akvaryumun arka tarafından (fondan) verilecek ayrı bir ışıkla hem neselerin üç boyutlu görünümü daha belirginleşir hemde arka fonda aynı gökyüzü gibi aydınlıktan karanlığa ışık geçişi olur (Bkz. Fotoğraf:10).

 Fotoğraf.10: Arka fon ve kayalara dikkat ediniz.

Binoküler İpuçları

Ağtabakasal Farklılık:

İki gözümüz arasında bulunan mesafe, baktığımız nesneleri her bir gözümüzün ayrı açıdan görmesine ve böylece nesnelerin o açılardaki farklı bölümlerini görmemize neden olur. Beynimiz ağtabakaya düşen bu görünümleri birleştirerek üç boyutlu bir görünüm algılamamızı sağlar (Bkz. Resim:3).

Resim.3

Akvaryumda kullanılan bitkilerin öne ve yanlara eğim oluşturacak şekilde dikilmesi veya topluluk halindeki stem bitkilerin eğim verilerek budanması gözün bu bölgeleri daha derinmiş gibi görmesine neden olacaktır (Bkz. Fotoğraf:11).

 Fotoğraf.11

Binoküler ipuçlarından bir diğeri olan konverjansı, uygulama alanı olmaması nedeniyle işlemiyorum.

 
**********

Sonsöz:

Bu tekniklerden biri yada birden fazlası aynı anda kullanılabilir. Bu, akvaryumun enine ve akvaristin tatmin olma derecesine göre değişecektir.

Kaynaklar:

ftp.anadolu.edu.tr/videocon/davranis%20bil%20giris/dbg_12.ppt

http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/EHSM/1024/unite04.pdf

web.deu.edu.tr/defot/dionysos/dersnotlari/cevre.ppt

Fotoğraflar:

http://www.kemalistpolitika.com/modules.php?name=News&file=article&sid=161

http://showcase.aquatic-gardeners.org/2007.cgi?&op=showcase&category=0&vol=1&id=169

http://www.adana-usa.com/images/gallery0/11.jpg

http://cografya.artshost.com/daglar/yuksekdaglardainsan.htm

http://www.adana-usa.com/images/gallery0/5.jpg

http://www.trmakale.com/fotografcilik/fotografciliga-giris.html

http://showcase.aquatic-gardeners.org/2007.cgi?&op=showcase&category=0&vol=2&id=5

http://www.adaaust.com.au/gallery

http://www.sebzeevi.com/images/domates.jpg

http://showcase.aquatic-gardeners.org/2007.cgi?&op=showcase&category=0&vol=2&id=167

Not: Bu yazı alıntı yada çeviri değildir. Kullanılan resimlerin biri hariç tamamı bana aittir.

Mustafa bey çok iyi çalışma olmuş tebrik ederim. Bu site sizden daha neler öğrenicek merak ediyorum. Saygılar.