Balıklara Nasıl İsim Veriyoruz?

Bu konuda işinize yarayacağını düşündüğüm çok temel düzeyde bir şeyler paylaşacağım. Biyolojide, canlıların sınıflandırılmasıyla ilgilenen bilim dalına "Taksonomi" deniyor. Bilinen veya yeni keşfedilen her canlı bu bilim dalıyla türüne kadar sınıflara ayrılıyor ve bu yapılırken Latince isimlendirmeler kullanıyoruz. Bu Latince isimlendirme kısmı önemli çünkü evrensel nitelik taşıyor. Bu evrenselliği sayesinde bir türün ismi dünyanın her yerinde aynı kabul edileceği için bir canlının tanınması, bilinmesi açısından gerekli çünkü dilden dile, kültürden kültüre pek çok canlı farklı isimlerle anılabiliyor. Mesela bizim "sarı prenses" dediğimiz türe İngilizcede "electric yellow" denmiş veya bizim brichardi, pulcher olarak bildiğimiz türler İngilizcede "princess (prenses)" olarak isimlendirilmiş. Bu tarz karmaşa yaratacak durumlar yaşamamak için mümkün olduğunca Latince isim kullanmak önemli diye düşünüyorum, en azından uluslararası platformlarda paylaşım yaparken.

Sınıflandırma yapılırken de en genelden en özele doğru daralan bir üçgen şeklinde sınıflandırma yapılır. Memeli bir canlı olarak diğer tüm hayvanlarla kingdom(alem) basamağında ortak özelliklere sahibiz. Sonraki adımlarla farklılıklarımızla onlardan ayrılıp kendi cins ve türümüze sahip olmuşuz (Homo sapiens)

Bizim ilgilendiğimiz cichlid türlerinin isimlendirilmesi hakkında konuşacak olursak, aşağıda koyacağım iki görsel konunun anlaşılmasına daha iyi yardımcı olacaktır. Sınıflandırma üçgeninde bizi daha çok family (familya-aile) basamağı ve onun alt basamakları ilgilendiriyor. Bizim beslediğimiz türler Ciclidae (çiklitgiller) ismindeki familyaya ait. Bu familya da subfamily(alt familya-aile) olarak ayrılıyor. İkinci görsel Tanganyika cichlidlerindeki alt familyaları gösteriyor. Bu alt familyalardan sonraki adım genus(cins) adı. Cins adı önemli bir basamak çünkü bazı türler her ne kadar aynı alt familyaya ait olsa da kendi aralarında büyük farklılıklara sahip olabiliyorlar. Mesela Lamprologini alt familyasını ele alalım. Bu alt familyada hem Altolamprologus hem de Julidochromis cinsleri yer almakta ve bu iki cinse ait türler birbirinden çok farklı özelliklere sahip. Farklı özelliklere sahip olmalarına karşın ortak pek çok özellikleri de bulunduğu için aynı alt familyaya mensuplar. Cins isminden sonraki en son basamak species(tür) ismi geliyor ve elimizdeki canlı nihai olarak tanımlanıp sınıflandırılmış oluyor. Tür adı verilirken genelde yapılan şey ya türün spesifik bir özelliğinin Latincesinden yola çıkarak yapılıyor ya da o türü keşfeden veya saygın birinin adına göre bir isim veriliyor. Örneğin, Neolamprologus multifasciatus balığın çizgili renk yapısından dolayı verilmiş bir isim. Multi "çoklu" anlamına geliyor, "fasciatus" da çizgili deme. Neolmaprologus buescheri ismi de türü keşfeden Heinz Büscher'e ithafen verilmiş bir isim. Sadece tür isimlerinde değil diğer basamaklarda verilen Latince isimlerin de anlamları var. Bunların anlamları için biraz araştırma yapmak gerekiyor.

Canlıların Latince ismini kullanırken de önce cins ismi büyük harfle sonra da tür ismi küçük harfle başlayacak şekilde kullanıyoruz. Neolamprologus brevis, Tropheus moori gibi. Bizi ilgilendiren önemli bir nokta da eğer bir türün bölgelere bağlı olarak birden fazla varyasyonu varsa bu varyasyon isminin kullanımı. Varyasyonlar arasındaki en büyük ve temel fark renkte ve yaşadıkları farklı bölgeler oluyor. Bir varyetenin isimlendirilmesinde yapılan en iyi yöntem çıkarıldığı bölgenin veya noktanın ismi verilmesi. Bunu da genelde tırnak içinde yapıyoruz. Altolamprologus compressiceps "Muzi" veya Cyathopharynx foai "Sibwesa" gibi. Genelde renklere ithafen yaygın bir şekilde kullanılan gold head, black pectoral, yellow cheek gibi isimler daha çok ticari olarak verilen, balık ticaretinde kolay tanınması için verilen isimler ancak yine de bölge ismi kadar ayırt edici olmayabilir. A.compressiceps'in birden fazla sarı kafalı varyasyonu var mesela.

Son olarak bazı türlerin cins adından sonra yazılan "sp." takması o türün yeni keşfedildiğini veya henüz tam olarak sınıflandırma çalışmasının yapılmadığını göstermektedir. Mesela Sumbu shell olarak bildiğimiz tür henüz bir A.compressiceps varyetesi mi yoksa başlı başına ayrı bir tür mü tam kesinleşmiş değil. Bu yüzden en doğru isimlendirilmesi Altolamprologus sp. shell "Sumbu" şeklindedir. Sp. takısından sonra genelde ya spesifik bir özelliğini(renk, vücut tipi-boyu, yaşam şekli vb.) işaret eden bir şey yazılır ya da türün keşfedildiği lokasyona dair bir isim. Böyle türler sonraki çalışmalarda ya ayrı bir tür olarak kendi ismini kazanır ya da ait olduğu cinsteki bir türün alt türü olarak literatüre geçer.

Taksonomi bilimi kesinlikle bunlarla sınırlı değil ve çok geniş ayrıntılara sahip bir alan.Başta da dediğim gibi bu en temel düzeyi, bizim günlük hobi hayatımızda kullanabileceğimiz düzey.
[IMG]null[/IMG][IMG]https://scontent.fadb3-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/102878346_148503340130153_1627147912014189218_o.jpg?_nc_cat=111&_nc_sid=07e735&_nc_ohc=2jH85p02ClwAX9cQFoN&_nc_ht=scontent.fadb3-1.fna&oh=eeb64ddd1c8a01f81e4e222e5d1492f0&oe=5F019638[/IMG][IMG]https://scontent.fadb3-2.fna.fbcdn.net/v/t1.0-9/101972032_148503346796819_2388389532095837760_n.jpg?_nc_cat=100&_nc_sid=07e735&_nc_ohc=dm47FpxJIOIAX9JC32H&_nc_ht=scontent.fadb3-2.fna&oh=28ad20a1071ad3b0926394a50f42d238&oe=5F02197E[/IMG]

Şimdi kimsenin yüzüne bakmadığı ve kimsenin konuyla ilgisinin olmadığı aşikar.

Benim bir kaç sorum olacak ?
konuyu kişiselleştirmeden mantık çerçevesinde açıklayıcı bir yanıt verirseniz sevinirim.

Neolmaprologus buescheri ismi de türü keşfeden Heinz Büscher'e ithafen verilmiş bir isim. Sadece tür isimlerinde değil diğer basamaklarda verilen Latince isimlerin de anlamları var. Bunların anlamları için biraz araştırma yapmak gerekiyor.

Bu tamamen sizin yazınızdan alınan bir yazı.

AKIL seviyemizi zorlayarak farazi olarak düşünelim. diyelim ki metriaclima fainzilberi lundo türü ile metriaclime msobo magunga türü akvaryum ortamında bizim isteğimizin dışında çiftleşti, ve bizde artık herşeyin geç olduğunu düşünerek hobi merakımızdan dolayı yavrusu nasıl çıkacak acaba diye bekliyoruz ve yavruları büyütüyoruz.
Çok da güzel bir renk yakalamış diyelim. bu türünde renk skalasının daha baskın olması için ISLAH ettik ve bir renk ortaya çıktı ve yavrularıda artık tamamen anne baba gibi form ve renk düzeyinde.

Sizce bu türü ne diye adlandırmalıyız ? yada en doğru isim tanısı ne olmalı ?
Çünkü artık bu tür var elimizde ve yavrularıda birebir anne baba gibi çıkıyor istesek istemesek bu tür artık yayılacak buna ne isim vermeliyiz?

Bilimsel olarak açıklayıp örneklendirirseniz sevinirim.

şimdiden teşekkür ederim.

Armağan hocam teşekkürler. Güzel ve öz bir yazı olmuş. Neden Latince? Niçin böyle? g[:iyi:]ibi sorulara cevap veren yeterince ve yerinde bir yazı.[:iyi:]

[QUOTE=babur alimov]Şimdi kimsenin yüzüne bakmadığı ve kimsenin konuyla ilgisinin olmadığı aşikar.

Benim bir kaç sorum olacak ?
konuyu kişiselleştirmeden mantık çerçevesinde açıklayıcı bir yanıt verirseniz sevinirim.

Neolmaprologus buescheri ismi de türü keşfeden Heinz Büscher'e ithafen verilmiş bir isim. Sadece tür isimlerinde değil diğer basamaklarda verilen Latince isimlerin de anlamları var. Bunların anlamları için biraz araştırma yapmak gerekiyor.

Bu tamamen sizin yazınızdan alınan bir yazı.

AKIL seviyemizi zorlayarak farazi olarak düşünelim. diyelim ki metriaclima fainzilberi lundo türü ile metriaclime msobo magunga türü akvaryum ortamında bizim isteğimizin dışında çiftleşti, ve bizde artık herşeyin geç olduğunu düşünerek hobi merakımızdan dolayı yavrusu nasıl çıkacak acaba diye bekliyoruz ve yavruları büyütüyoruz.
Çok da güzel bir renk yakalamış diyelim. bu türünde renk skalasının daha baskın olması için ISLAH ettik ve bir renk ortaya çıktı ve yavrularıda artık tamamen anne baba gibi form ve renk düzeyinde.

Sizce bu türü ne diye adlandırmalıyız ? yada en doğru isim tanısı ne olmalı ?
Çünkü artık bu tür var elimizde ve yavrularıda birebir anne baba gibi çıkıyor istesek istemesek bu tür artık yayılacak buna ne isim vermeliyiz?

Bilimsel olarak açıklayıp örneklendirirseniz sevinirim.

şimdiden teşekkür ederim. [/QUOTE]

Hay hay, gelin bir de buradan yakalım.

Diyelim ki siz bir balığı beğendiniz ve beslemek, hobi yapmak istiyorsunuz veya ticaretini yapmak. Sahip olmadan önce yaptığımız ilk şey balık hakkında temel bilgileri toplamaktır değil mi? Bunun için ne yaparız, kaynaklara başvururuz bu forum gibi. Bazı türlerin profilinde, makalesinde vs. eğer o türün çok yakın akrabası olan bir türü varsa veya birden fazla varyasyonu varsa yazar; aynı akvaryumda bakılması hibritleşmeye yol açar diye uyarır.

Ama farazi olarak diyelim ki biz yine de akıl tutulması yaşıyoruz, akvaryumumunuzun büyüklüğüne ve dekorasyonuna ve de en önemli olarak alnımızın maşallahlık tecrübe terine güvenerek bu iki yakın türü veya varyasyonu aynı akvaryuma koyarak risk aldık. Bu türler bir süre sonra bizim kontrolümüz dışında çiftleşirse burada balıklara hiçbir şekilde sebep bulamayız, üreme içgüdüsüdür yapar. Bu tamamen bizim hımbıllığımız ve mallığımızdır, işgüzarlıktır.

Ama yine diyelim ki farazi olarak akıl tutulmamız ay tutulmamız kadar kuvvetli bir şekilde devam ediyor, bir bakıyoruz çıkan yavrular maşşalllaaah ay parçası, gözlerimizi kamaştırıyor, renkler şahane. İşte bu noktada yapılan hımbıllığa isim bulmaya çalışmak yenilen halta kılıf bulmaktan başka bir şey değil. Bu nokta aynı zamanda salyalarımızın akmaya başladığı noktadır.

Yani aslında lafı uzatmadan, bu türlere isim vermek balıklar öyle kazara veya kasten ortaya çıkınca ortaya çıkan bir şey değil. Bir türün varyasyonu olarak bilinen balık yapılan deneyler sonucu başka bir türe ve hatta cinse bile ayrılabilirken "ben iki balık kırdım ortaya, ortaya şahane renkli bir balık çıktı hadi buna isim vereyim, aa kendi adımı niye vermiyorum veren var ne de olsa" demek beyhude bir çabadan başka bir şey değil. Ayrıca verdiğim örnekti isme takılıyorsunuz fakat bu türler keşfedilirken ne derece akademik boyutunun olduğunu, nasıl zorluklar içinde olduğunu araştırmanızı tavsiye ederim.

Son olarak sizin konunuzda da bu belirtildi; diğer balık gruplarından farklı olarak Afrika gölü cichlidlerinin kalitesini belirleyen en önemli şey göldeki akrabalarına olan saflık derecesinde yakınlığıdır. Ürettiğiniz yüzlerce kırma balığı ömürlerinin sonuna kadar elden çıkarmayıp besleyebiliyorsanız buyrun besleyin, ben de sizin takıldığınız "kıdemli akvarist" unvanını sildireceğim ve özür dileyeceğim. Ama bu balıklar bir şekilde piyasaya yayılıp zaten fazlasıyla kırma balığın olduğu piyasayı iyice bozacak.

Hiç de öyle kişiselleştirme yapmaya çalışmıyorum, mantık çerçevesinde tartışalım ayağına girmeye gerek yok, buyrun tamamen balık konuşulacak şekilde ne demek istiyorsanız diyin. Unutmayın ben sizin şahsınızı değil , yaptığınız işi hedef alıyorum.

Armağan hocam çok güzel bir yazı olmuş ,sözüm size değil
lütfen bu konuda da bir kavga başlatıp bu güzel konuyu kilitletmeyelim

[QUOTE=babur alimov]


Bakın o eski konu kapandı bu kadar uzunca yazıp içinizdeki kini kusacağınıza aklınızı maksimum seviye de zorlayarak ağzınızın salyasını da silerek bir yanıt yazmalıydınız kendinizce iki üç latince sözler kullanarak bilgi sahibiymiş gibi göstermeniz seviyesizlikten başka bir şey değil.

Adam akıllı sorumu sordum yukarıda yazdığınız yazıya bağlı kalarak bir yanıt vermenizi rica ediyorum.
Konu bu kadar basit. [/QUOTE]

Tamam işte ben de sizi araştırmaya teşvik edecek cevabı verdim zaten. Ama anlaşılmadıysa biraz daha açayım madem. Göllere yapılan keşif ve sınıflandırma çalışmaları gerçekten çok zahmetli çalışmalar. Bu keşiflerde yeni bir tür keşfedilirse ve göze çarpan, ayırt edici herhangi bir fiziksel özelliği, durumu yoksa genelde kaşifinin ismi verilir veya o konuda duayen biri olduğu için ona atıf olsun diye de bu adlandırma yapılabilir . Bunun şöyle de bir yararı söz konusudur; buescheri hakkında daha detaylı bir araştırma yapmak istersem eğer adından yola çıkara bu kaşifin balık hakkındaki yazılarını, gözlemlerini araştırıp bulabilirim, inceleyip bilgi sahibi olabilirim. Hatta bu sayede Heinz Büescher ile bu tür hakkında mail yoluyla konuşmuşluğum bile var balık hakkında merak ettiğim ve yaşadığım bir sorun yüzünden. Ama işte size göre Latince kullanmak boş yere hava basmak, burnu havada olmaktan ibaret. Bu yönde söylemleriniz oldu.

[QUOTE=Alp43]bu fikri benimseyenlerin lafının arkasında duracaksa doğada bulunmayan hiç bir balığı beslememesi lazım.Japonlar,piyasadaki betta splendenslerij hepsi,Akvaryumcularda gördüğünüz tüm canlı doğuranlar,Melek varyetelerinin çoğu,glofishi geçtim zaten.Kaç kişi bunu yapabilir.[/QUOTE]

Yapabilen bir grup ile hobiye devam edebilmek çok zevkli tavsiye ederim :)

Bu arada kucuk bir ekleme, armagan ve diğer arkadaslarımızın paylaştığı görece teknik yada bilimsellik iceren bu gibi yazılar ile entellektuel seviyemiz gelişip global olarak fikir alısverisi yada bilgilenme imkanımız artıyor. Ancak zaten okuma oranı cok düşük cahilliği güç bilen bir kitle ile aynı havayı soludugumuz için degersiz gibi görünebilir. Sanat sanat icin midir sanat halk icin midir diye sorarım buradan tüm eğitim insanlarına ;)

[QUOTE=ErtanGulen]

Yapabilen bir grup ile hobiye devam edebilmek çok zevkli tavsiye ederim :)

Bu arada kucuk bir ekleme, armagan ve diğer arkadaslarımızın paylaştığı görece teknik yada bilimsellik iceren bu gibi yazılar ile entellektuel seviyemiz gelişip global olarak fikir alısverisi yada bilgilenme imkanımız artıyor. Ancak zaten okuma oranı cok düşük cahilliği güç bilen bir kitle ile aynı havayı soludugumuz için degersiz gibi görünebilir. Sanat sanat icin midir sanat halk icin midir diye sorarım buradan tüm eğitim insanlarına ;) [/QUOTE]

Ertan, Alp'in cevabını bulamadım konuda ama eksik bir bakış açısı var bence, düzeltmek gerekiyor.

Aynı türün varyeteleri içinde seçici
üretim tekniği ile geliştirilen balıklarla melez-hibrit konusu karışmış...

Piyasadaki meleklerin çok büyük yüzdesi doğadaki akrabalarından bilimsel açıdan farklı değildir. P.scalare varyeteleridir. Canlıdoğuranlar da...

Afrika cichlid türlerinde ise balığın göldeki haline birebir benzemesi beklenir. Burada fikir beyan eden hobicilerin beslediği balıkların çoğu vahşi formdur.

Seçici üretim ile yapay çaprazlamayı karıştırmamak lazım.