Daphnia Kültürü Hakkında

-Su piresi olarak bilinen Daphnia bir tatlısu kabuklusu(Crustacea)'dur.Halk arasında yaygın olan bu isim daha ziyade organizmanın su içerisindeki zıplama türü hareketlerinden kaynaklanır.Daphniidae(ordo:Cladocera) familyasına dahil olan bu canlı,dünya üzerinde kozmopolit dağılıma sahiptir.Bu familyanın iki önemli üyesi Daphnia ve Moina doğal ortamlarda tatlısu balıklarının en önemli besin kaynağıdır.Uzun yıllardan beri bilinen bu türler,aynı zamanda balık yetiştiricileri tarafından da canlı besin kaynağı olarak kullanılmaktadır.Pekçok akvaryum balığı türüne canlı besin olarak Daphnia verildiğinde çok iyi sonuçlar alındığı bilinmektedir.

Daphina organik maddelerin dekompoze olduğu su birikintilerinde ,havuzlarda,göletlerde ve bataklık bölgelerde çok yüksek konsantrasyonlarda oluşabilir.Özellikle belli periyotlarda büyüme koşullarının optimale döndüğü (zaman zaman kuruyan) geçici sularda bol olarak bulunur.

-Daphnia'nın vücudu beş ekstremiteli baş ve bir gövdeden oluşur.I. çift seksüel dimorfizm gösteren çubuk şeklindeki antennülerdir.II. çift esas olarak hareket organeli olan antenlerdir.Kalan 3. çift besin alma işleminde kullanılır ve filtrasyon işlevini görür.Başın her iki yanında büyük bileşik gözler yer alır. 

-Daphnia'nın en önemli bir özelliği,gövdenin karapas adı verilen dış iskeletle kaplanmış olmasıdır.Yumurtaların bulunduğu kuluçka kesesi,dişi bireyin dorsalinde yer alır.Daphnia'nın kuluçka kesesi tamamen kapalıdır.Halbuki Moina'da bu kese açıktır.Daphnia dış kabuğunu periyodik olarak değiştirir.

Daphnia'nın hayat devri seksüel ve aseksüel fazları içerir.Yüksek yoğunlukta bulundukları pekçok ortamda populasyonun aseksüel üreme fazındaki dişilerde oluştuğu gözlemlenmiştir.Optimal koşullarda bir yumurtlama döneminde Daphnia'nın 100'den fazla yumurta üretebildiği ve her 2.5-3 günde bir yeni yumurtlama dönemine girdiği rapor edilmektedir.Bir dişi tüm yaşamı boyunca 25 yeni yumurtlama dönemine girebilmektedir.

-Uygun olmayan ortam koşullarında populasyonda erkek bireylerin sayısı artar ve üreme devri seksüel faz girer.Seksüel üreme sonunda ephippia adı verilen kalıcı(resting) yumurtalar oluşur.Bu oluşum Artemia ve rotifer kistleriyle benzerlik gösterir.Üremenin aseksüelden seksüel faza geçişisndeki en önemli faktörler besin yetersizliği,oksijen düzeyinin düşüklüğü ve yüksek populasyon yoğunludur.Yanı sıra düşük sıcaklık,çok uzun(20 saat) ya da çok kısa(4 saat) gibi aşırı fotoperyotlarda kalıcı yumurtaların oluşmasında önemli etkenlerdir.

-Daphnia çeşitli bakteri grupları,maya ve mikroalg hücreleri,detritus ve çözünmüş organik maddelerle beslenebilir.Bu nedenle Daphnia populasyonları bakteri ve maya hücreleri veya mikroalg hücrelerinin yeterli miktarda olduğu ortamda büyük bir hızla büyür (DEWEY ve PARKER, 1964).Hem bitkisel hemde hayvansal detritus,Daphnia'nın üreme ve büyüme hızını arttırıcı rol oynar.

-Daphnia'nın besin değeri yaşına ve besin tipine göre değişir.Ancak ortalama olarak kuru ağırlığın %50'sini protein oluşturur.Ergin bireylerin içerdiği yağ miktarı juvenillerdeki yağ miktarından daha yüksektir.

Uzun süreli Daphnia kültürleri 1-2 litrelik şişelerde kolayca sürdürülebilir.Ancak bunlar balık beslemesine yönelik,yeterli biyoması sağlamayacağından kültürlerin stok olarak saklanması için daha uygundur.Daphnia kültürleri için en az 30-40 lt.'lik ya da daha büyük kapların kullanılması daha iyi sonuç veriri.Bu amaçla cam akvaryumlar,tanklar(beton, fiberglas, plastik vs.) ya da toprakta kazılmış havuzlar kullanılabilir.

-Daphnia kültürlerinin yapıldığı havuzlardaki su derinliğinin 1m.'den az olması önerilir (IVLEA, 1969).Hatta derinliğin 40-50 cm olması tavsiye edilir (VENTURA ve ENDEREZ, 1980). Su derinliğinin az olması hem ortamdaki mikroalg fotosentezi için ışığn daha iyi nüfuz etmesi hemde oksijenlenme düzeyinin artması bakımıdan önem taşır.

-Daphnia kültürlerinin kuvvetli bir havalandırmayla çok iyi karıştırılması gerekir.Kuvvetli havalandırma alg üretimini arttırdığı gibi, dişiler üzeirndeki yumurta sayısını,yumurtalı dişi sayınısı ve populasyon yoğunluğunuda arttırır (HEISIG, 1977).Ancak hava kabarcıklarının çok küçük olmamasına dikkat edilmelidir.Özellikle Moina kültürlerinde bu küçük kabarcıklar karapas altına sıkışır ve hayvanın yüzeyde kalıp ölmesine neden olur.

-Daphnia kültürlerinin yapıldığı kabın (havuz,tank vs.) 1/2 ya da 1/3 kadarının örtülmesi tavsiye edilir (IVLEVA, 1969).Kültür havuzlarının yağmurdan korunmasının kültürleri daha kararlı kıldığı öne sürülmektedir (MAY et al., 1984).

-Daphnia kültürlerinin yoğunluğu 8-10x'lik bir büyütmeyle(örneğin bir büyüteçle) izlenebilir.Populasyon yaş dağılımı (hızla üreyen kültürlerde popuslasın genç bireylerden oluşur), kültürde Cyclops ya da rotiferlerin hakim olup olmadığı izlenmesi gereken özelliklerdir.Yoğunlaşan kültürden Daphnia bireyleri 100-200 µm. göz açıklığına sahip plankton beziyle yapılmış kepçelerle toplanır.

- Su sıcaklığı: Daphnia’lar günlük ve yıllık sıcaklık değişimlerine karşı oldukça toleranslıdırlar. En uygun gelişme sıcaklıkları 18-25 °C dir.

- Havuz-tank derinliği : Daphnia kültürünün yapıldığı havuzların derinliğinin 40-50 cm. olması tavsiye edilmektedir.

- pH : pH’nın 7.1-8.0 olduğu ortamlar su piresinin yaşaması için en uygun ortamdır.

- Tuzluluk : % 0.005'lik tuzlulukta da yaşadıklarını ve ürediklerini

bildirmişlerdir. Su pirelerinin kan basınçlarının aldıkları yemlerdeki tuzlarla bilinmektedir.

- Havalandırma: Daphnia kültürünün yapıldığı ortam kuvvetli bir havalandırmayla çok iyi karıştırıldığında dişiler üzerindeki yumurta sayısının,alg üretiminin ve dişi sayısıyla populasyon yoğunluğunun arttığı bildirilmiştir.

- Işık: Kültür ortamı direkt güneş ışığına maruz kalmamalıdır. Ancak ortamda bulunan ve su piresinin en önemli besini olan fitoplanktonun gelişmesi için günün belli saatlerinde belli ölçüde ışık alacak şekilde üretim ortamı düzenlenmelidir.

-Su pireleri besin olarak bakteri, maya, tek hücreli alg (mikroalg ve 2-3 hücreden oluşan mavi-yeşil alg kolonileri ) , dip çamuru (detritus) , çözünmüş organik materyalleri kullanırlar.

-Su piresi kültüründe en çok kullanılan besinler tek hücreli yeşil alglerdir. Kültürlerde genellikle Chlorella vulgaris, Scenedesmus acutus, Scenedesmus dimorphus, Scenedesmus obliquus, Ankistrodesmus falcatus, Selenastrum capricornutum ve Chlomydomanas reinhardi türleri kullanılmaktadır.

-Su piresi kültüründe çiftlik gübresi, kuru ot ve diğer vejetasyonlar, kepek, maya, tahıl tozu, mineral gübreler, bahçe toprağı kullanılır. Bunun yanı sıra Su piresi kültürlerinde kullanılan yapay yemler arasında alabalık yavru yemi, pamuk tohumu, soya unu, mezbaha artıkları ve yonca unu karışımı da bulunmaktadır.

Ekmek mayasıyla su piresi üretildiğinde ortamdaki çoğalmanın oldukça fazla olduğu görülmüştür. Bu yöntemde 70-80 litrelik bir akvaryumda 50-60 gram ekmek mayası gelecek şekilde havuz suyu ile bir karışım elde edilir. Bu karışıma su piresi aşılanır. Su berraklaştıkça ortama maya eklenmelidir. Ancak maya suya CO2 vereceğinden ortam mutlaka havalandırılmalıdır.