UPS Nedir? Kullanım Alanları ve Modelleri

            Bunları koruma seviyelerine göre ayırmak gerekirse:

Enerji Koruma Prizleri: Bağlı olduğu cihazları parazit ve piklere karşı korurlar. Düşük ve yüksek gerilime yada elektrik kesintilerine karşı koruma sağlamazlar.

Regülatörler: Bağlı olduğu cihazları düşük ve yüksek gerilime karşı korurlar. Parazit, pik ve elektrik kesintilerine karşı koruma sağlamazlar.

UPS ‘ler : Bağlı olduğu cihazları parazit ve piklere, düşük-yüksek gerilime ve elektrik kesintilerine karşı korurlar.

UPS’ lerin Temel İşlevleri

Voltajı regüle ederler.

Kesinti anında akülerinden desteklerler, kesintisiz geçiş sağlarlar.

Parazitleri filtrelerler.

                          UPS ‘ in TANIMI

U-P-S ‘ in İngilizce karşılığı olan (Uninterruptable Power Supply) kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur.

            Herhangi bir elektrik, elektronik cihazın 220 VAC beslemesinin kesilmesi, haddinden fazla yada düşük gelmesini önleyen elektronik bir koruma cihazıdır. Kullanım amacı, üzerinde bağlı bulunan sistemlerin korunması ve şebeke enerjisinin kesilmesi durumunda sistemin beslenmesinin bir süre daha devam ettirmesidir. Bir sistemin enerji açısından korunması, söz konusu sistemin kabul edeileceği gerilim ve frekans toleransları çerçevesinde beslenmesi anlamına gelir. Dolayısıyla UPS’lerden beslenen birinci özellik şebeke enerjisini ön görülen gerilim ve frekans değerlerinde tutarak regüle edilmiş bir enerji üretmesidir.  Bir diğer husus ise enerjinin kesilmesi durumunda kesinti ile bilgi kaybına fırsat vermeden desteklemesidir. UPS’lerin bir diğer fonksiyonu ise şebekeden gelebilecek ses ve parazitlere karşı üzerinde bağlı bulunan hassas cihazları korumalarıdır. Yüksek çıkışlı olan ses sistemleri, radyo ve televizyon kuruluşları vs. kullanılan cihazlar gibi bir çok örnek verilebilir.

            UPS’ ler genel olarak kısaca 5 bölüme ayrılırlar:

1-      Şarj Ünitesi: Akülerin şarj edilmesini ve inverter için gerekli DC gücü üretir.

2-      İnverter Ünitesi: Akülerin ve şarj ünitesinin sağladığı DC gerilimini 220 VAC(Şebeke gerilimine) çevirir.Bunun yapılmasının sebebi akülere alternatif akım dediğimiz şebeke gerilimini akülere direk aktaramayız ve depolayamayız. Akülerde depoladığımız doğru akımı şebeke gerilimi olarak kullanmak için Şebeke gerilimine çevirmek zorundayız.

3-      Aküler: Enerji kesildiğinde inverter’in ihtiyaç duyduğu DC gerilimini üretir.Tam bakımsız kuru tip aküler kullanılır.

4-      Statik By-Pass: Aşırı yük yada herhangi bir arıza anında bağlı olduğu cihazı kesintiye uğratmadan şebekeye aktarılmasını sağlar.

5-      USB haberleşme birimi: UPS ile ilgili bilgilerin bilgisayara bağlandığında ekrandan izlenmesine olanak tanır.

UPS Tipleri ve Kullanım Alanları

UPS’ ler yapı olarak 3 bölüme ayrılabilir. Şebeke gerilimi belli oranlar dahilindeyse yükü doğrudan şebekeye bağlayan, şebeke gerilimi aşırı oranda çıktığı zaman UPS konumuna geçen ve kısa süreli besleme yapabilen OFF-Line modelleridir.

            Şebeke gerilimi varsa şebekeyi regüle ederek yüke veren , şebeke kesildiğinde UPS konumuna geçen ve kısa süreli besleme yapabilen Line-INTERACTiVE UPS modelleridir.

            Üzerinde bağlı olduğu yükleri sürekli olan UPS’ den besleyen, şebeke gerilimi varsa şebekeden akülerini şarj eden ONLINE UPS modelleridir.

OFF-Line UPS ler Şebeke elektriği varken giriş yükleri şebekeden beslenir ve aküler şarj edilir. Bu UPS’ lerin kullanım amaçları elektrik kesintisinde çalışabilmek değil, kesinti durumlarında bilgisayar gibi cihazları gerektiği gibi kontrollü olarak kapatma ihtiyacıdır.Basit yapılı ve ucuz olmaları tercih edilmelerine sebep olur. Sık sık elektrik kesintisi ve voltaj dalgalanmaları olan yerlerde yeterince verimli çalışmazlar. Voltajı sabit tutma özelliği bulunmadığından günümüz şartlarına uygun bir model değildir. Dolayısı ile pek tavsiye edilmezler.

Line-INTERACTiVE UPS modelleri şebeke gerilimi varsa ve belli sınırlar içindeyse bu gerilimi regüle ederek çıkışına verir. Şebeke konumunda aynı zamanda akülerini de şarj eder. Şebeke konumunda iken voltajın belirlenen limitlerin dışında gelmesi durumunda girişteki enerjiyi regüle ederek çıkışlarına verirler.

KULLANIM ALANLARI:

Ev ve işyerlerindeki kişisel bilgisayarlarda,

Elektronik terazi ,yazar kasalar ve pos cihazları.Genellikle düşük güçlü cihazlar oldukları için çalışma süreleri uzun olabilir ve geçiş kesintileri problem yaratmaz.

Bunların dışında şebeke izolasyonu gerektirmeyen ve aşırı kritik olmayan düşük güçlü sistemlerin beslenmelerinde kullanılabilir.

Şahsi kullanımlar için uygundur.

AVANTAJLARI:

Line-INTERACTiVE UPS’ler OFF-Line UPS’lerden daha iyi bir çıkış gerilimine sahiptir.

Şebeke gerilimi varsa inverter ünitesi yalnızca şebekenin 220 Volt’ tan düşük veya yüksek olan kısmını dengeleyecek kadar güç harcadığı için giriş kaybı çok düşük olacaktır. Bu özellik bu modellerin en büyük özelliğidir.

Şarj üniteleri daha küçük güçte imal edildiği ve inverter ünitesi kısa süreli çalışma için tasarlandığından daha küçük boyutlardadırlar.

Şebeke konumunda çalışırlarken akülerini kullanmadığı için akülerin kullanım ömrünü arttırmaktadır. UPS şebeke konumunda çalışırken aküler tampon şarjda kalırlar.

                                   DEZAVANTAJLARI:

Şebeke izolasyonu yoktur.Şebeke konumunda çalışırken şebeke gerilimini regüle ettiği için giriş çıkışa kısa devredir ve girişte oluşan gerilim düşme ve yükselmeleri kısa bir süre için çıkışa yansır.Regülasyon ünitelerinin gerilim değişimlerine cevap süreleri vardır.Bu cevap süreleri her ne kadar kısa olsa da şebekedeki yüksek frekanslı elektriksel gürültüleri ve ani gerilim değişimlerini dengelemeye yeterli olmaz.Özellikle tıbbi amaçlı ölçüm ve test cihazları (ultrason, elektrokardiyograf vb.) yüksek frekanslı elektriksel gürültülere karşı oldukça hassastırlar.Bu gürültüler cihazların hatalı çalışmasına veya arıza yapmasına sebep olabilmektedir.UPS’ in bulunduğu yere yakın mesafede çalışan yüksek güçlü elektrik motorları ( su pompaları, soğutucular vb.) veya kaynak makinaları şebeke geriliminde milisaniyeler mertebesinde gerilim düşmelerine veya yükselmelerine sebep olabilirler.Bu bozulmalar belli limitlerin üzerine çıktığında hemen hemen bütün elektronik cihazlar için tehlikelidir.Line-Interactive UPS’ ler bu gibi durumlarda yeterli koruma sağlayamazlar.

Şebekeden invertere geçen kısa bir kesinti oluşur.Bilgisayar sistemlerinin önemli bir kısmı bu kesintiyi hissetmez.

Line Interactive UPS’ ler şebeke konumundaki regülasyon sınırları bazı cihazlarda yeterli olmamaktadır.

Yüksek güçlerde imal edilemezler.Yapıları gereği 2kVA’ dan daha yüksek güçlerde imal edildiklerinde roleli geçişlerinden ve dalga şekillerinden dolayı problem çıkarabilmektedirler.

Şarj ünitesinin gücü düşük olduğu için şarj süresi uzundur.Sık sık elektrik kesintisi olan yerler verimli çalışamazlar.

Hem UPS, hem de çoklu şarj olanağı sunan Nar800 VA Tunçmatik’ in kullanıcı dostu ödüllü ürünlerinden biridir.

ONLINE UPS MODELLERİ

ONLINE UPS’ ler giriş gerilimini sürekli olarak giriş şebekesinden doğrultarak elde ettiği DC gerilimden üreterek sağlarlar.Şebeke gerilimi varken şarj ünitesi akü gerilimini dengeler ( çıkış gerilimi sürekli inverter ünitesinden sağlandığı için inverterin güç kaybı süreklidir ).Şebekedeki gerilim değişimleri giriş gerilimini hiçbir zaman etkilemez.Şebeke izolasyonu vardır.On-Line UPS’ lerin, arıza yaptığında veya aşırı yüklenildiğinde kendini koruyabilmesi için Statik By-Pass üniteleri vardır.Çıkış dalga şekilleri tam sinüstür.Tam sinüs her türlü yükle sorunsuz çalışmasını sağlar.Doğru güç seçimi için satıcınıza danışmanızı tavsiye ederim.

KULLANIM ALANLARI:

Line-Interactive UPS’ lerin kullanıldığı heryerde kullanılabilirler.

Çok kullanıcılı bilgisayar sistemlerinde jeneratör desteği olmadan güvenle kullanılabilirler.

İyi bir giriş regülasyonu, şebeke izolasyonu ve kararlılık gerektiren tıbbi ve üniversite laboratuar cihazlarında her türlü ölçüm ve test ünitelerinde koruma ve hatasız çalışma için kullanılabilirler.

Otomasyon sistemlerinde 3 fazlı gerilim gerektiren makinaların beslenmesi ve korunmasını sağlarlar.

AVANTAJLARI

İyi bir giriş regülasyonu sağlarlar.Inverter ünitesi sürekli devrede olduğu için cevap süresi gibi bir problemleri yoktur ve ani yük değişimlerine cevap çok hızlıdır.

Tam bir şebeke izolasyonu sağladığı için hatlardaki elektriksel gürültülerin cihazlara yansımasını engeller.Özellikle sanayi bölgelerinde şebekede çok fazla gürültü ve bozulma olduğu için On*Line UPS’ ler önemli bir koruma sağlar

Tam kesintisiz çalıştıkları için bütün elektronik cihazlara güvenle uygulanabilirler.

3 fazlı çalışmalar için uygundur.( Özellikle otomasyon sistemlerinde alternatifsiz çözüm oluştururlar).

Statik by-pass ünitesine sahip olduğu için arıza durumunda veya aşırı yüklenme halinde kesinti yaratmadan şebeke konumuna geçebilmektedir.

DEZAVANTAJLARI

Diğer UPS modellerine göre daha pahalıdır, diğer UPS modellerinden daha büyük boyutludurlar.

Verimli line-interactive modellere göre daha düşüktür.