YENİ HOBİCİLER

Akvaryumumu yeni kurdum ne yapmalıyım? 

Balıklarım ölüyor sorun nedir?

Nerede yanlış yapıyorum ?

Gibi gibi daha bir çok soru tarzı ve problemler forumda sık rastlanan konular arasında olduğunu fark ettim. Kendi tecrübelerimle ve hobiciler adına makale yazmaya karar verdim.Yeni başlayan akvaristleri konu olarak ele aldığım için bilgiler  ayrıntılı değildir.Anlaşabilir bir dil olmasına dikkat ettim.

İLK KARARLAR

Kuruluma geçmeden önce verilen kararlar ve öneminden bahsetmek istiyorum. Gördüğüm kadarıyla asıl sorunların temeli aslında burada yatıyor.

Bir akvaryum edinmeye karar verdik. Cam bir haznede su içinde duracak balık lazım. İlk bakışta bize nasıl insanlar normal yaşıyorsa balıklarda suyun içine atılınca sorunsuz yaşarlar gibi geliyor. Akvaryum alıp hüsrana uğramadan önce biraz bilgi edinelim.

İlk önceliğimiz beslemek istediğimiz türü belirlemek ve ona en uygun şartları aramakla, araştırmakla başlamalıdır. Alabileceğimiz en büyük akvaryum bizim için en iyisi olacaktır. Örneğin lepistesi ilk defa besleyecek biri araştırıp 40 litre bir akvaryum alması gerektiğine kanaat getirir ve bu hacim başlangıç için yeterlidir. Peki ya üremeye başlayınca yer sorunu ? Ya da yanına moli tarzı  başka canlı doğuranlar da eklemek istersek ileri zamanlarda ? Dekor yapmak istersek hacim yetmezse ? Örneği küçük ama yeterli gelebilecek canlı doğuranlardan vermek istedim. Birçok tür bu şekildedir. Malawi gölü veya tetralar gibi birçok örnekler de verilebilir. Gereken hacim büyüsede akvaryum küçük kalabilir. Sonrası üzüntü, hacim yetmezliği gibi sorunlar doğuracaktır. 

Sonraki önceliğimiz aldığımız akvaryum hacmine göre balık seçimi ve adedi yapmak orantıyı sağlamak olmalı.Yeni başlayan hobicilerin en çok yaptığı hatalardan biri budur.Demin ki verdiğimiz örneği ele alalım. Lepistese 40 litre yeter kanaatine vardıktan sonra içine 15-20 adet lepistes koymak kesinlikle doğru bir tespit değildir.Hele ki  yeni kurulan akvaryumlarda su dengesi oturmadan bu denli balık yükü ağır gelecek ve istenmeyen sonuçlar doğuracaktır.Bu sonuçların sebeplerini ilerleyen kurulum aşamalarında göreceğiz.

Sonuç olarak sıralama şu şekilde olmalı; balık seçimi, alınabilecek en büyük akvaryum, balığın istediği su şartları ve doğal ortamı, ilerisi de düşünülerek eklenecek balık adedi.

KURULUM AŞAMALARI

 

Makale genel olduğu için bu bilgileri de tüm balıkların ortak ihtiyacından yola çıkarak açıklamak istiyorum.Akvaryumu aldık peki kalan ihtiyaçlar nedir?

 İlk ele almak istediğim malzeme filtreler. Filtre akvaryumumuzun temizliği ve yararlı bakteri döngüsü için en gerekli malzememizdir. Sudaki balık pisliğini çektiğini sanırız sadece. Aslında amacı balıklar için zehirli olan amonyak gibi maddeleri akvaryumdan temizlemesidir.İçindeki haznesinde yararlı bakteri kültürleri oluşturur ve suyun kalitesini arttırır. Burada ne çok dikkat edilmesi gereken şey filtremizin debisidir.Debi (saate akvaryumda çevirdiği su kapasitesi) düşük olursa yeterli filtrasyon sağlanmaz ve suyumuzun kalitesi bozulur.Akvaryuma oranla çok yüksek olursa balıkları yorar ve strese sokar. İkisi de balık ölümlerinin sebebi olabilir. Biz hiç bir sorun göremezken kendimizce, aslında çok basit bir sorun balık ölümlerinin sebebi olabilir.Filtreleri biraz daha ayrıntılı inceleyelim örnek olması açısından:

İÇ FİLTRE: Küçük akvaryum hacimlerinde yeterli olan filtrasyon malzemesidir.60-80 litreye kadar yeterli gelir.Düzenli dip çekimi ile 100 litreye kadar iç filtre ile temizlik sağlanabilir.Ama yine de bir dış filtre edinmekte fayda vardır.İç filtremizin debi ayarı, akvaryumumuzdan saatte 6-8 tur su çevircek şekilde olmalıdır.Örneğin  50 litre akvaryumumuz varsa saatte 300-400 litre su döngüsü sağlayabilecek bir filtreye ihtiyacımız olur.Bu rakam saatte 100 gibi olursa filtre yetersiz kalır.Yine ters orantı yapalım, saatte 800-1000 gibi olursa bu da akıntıyı da ele alırsak balıklarımızı fazlasıyla yoracak strese sokacaktır.Unutmayalım balıkları ölüme götüren başlıca faktör strestir ve yeni kurulan akvaryumlarda görülme olasılığı çok daha fazladır.İç filtrenin konumu akvaryum suyundan 2-3 parmak aşşağısında olmalıdır.

DIŞ FİLTRE: 80-100 litreden sonra kullanılan filtrasyon ekipmanıdır.Biyolojik denge (bakteri kültürlerinin oluşumu) için gereklidir. Dış filtre debisi, örnek olarak 200 litre bir akvaryum ele alacak olursak saatte 2.5-5 tur kadar suyu çevirmelidir. Yani bizim için yeterli olan debi 600-800 litre gibi olmalıdır.

Sump sistemini konuda ele almıyorum.Yeni başlayanların bu boyutlarda akvaryumla başlıcağını sanmıyorum 500 litre ve daha büyük akvaryumlarda kullanılır genellikle ama daha küçük boyutlarda akvaryumlarda da kullanılır.

ISITICI: Her balık türünün ihtiyacı olan su ısı değeri vardır ve bu ısı sabit tutulmalıdır.Sürekli ısı değeri oynayan bir akvaryumda balıklar yine strese girecek ve istenmeyen sonuçlar doğuracaktır.Örneğin evde kalorifer var ve sabah açılıp akşam kapatılıyorsa akvaryum ısı değeride doğru orantıda düşüp çıkacaktır.Balıklarımızın hasta olmasının basit bir sebebi bu dahi olabilir.Isıtıcı alırken dikkat edilmesi gereken konu litre başına 1 watt olmasıdır. Örneğin 100 litre bir akvaryuma 100 watt ısıtıcı yeterli gelecektir.Isıtıcının konumu akvaryumun her yerine ısının ulaşabileceği şekilde olmalıdır.Isıtıcı üstten 1-2 cm pay ile ısı yaydığı tüm alan suya batık konumda olmalıdır.

TERMOMETRE: Olmazsa olmazlardan değildir fakat ısıtıcınız bozulabilir.Kısa sürede de fark edemezsek suyun gereğinden fazla soğuması veya ısınması gibi sorunlar yaşayabiliriz.Bu sebeple balıklarımızın tümünü kaybetme riski vardır.Cam olan termometrelerden edinirsek 3-5 tl ye alıp ömürlük kullanabiliriz.Böylece ara ara ısı kontrollerini de emin bir şekilde yapmış oluruz.Yapıştırma termometreler uzun vade de sağlıklı olmadığı kanısındayım.

DİP SİFONU: Bir hortum yardımıyla akvaryumun dibinden su çekmektir. Filtrasyon ne kadar iyi olursa olsun yeni kurulan akvaryumlarda kalan balık dışkıları çekilmediği yerlerde, yeterli bakteri kültürü oluşmadığı için dezenfekte olamaz.Bu atıklar suya amonyak dediğimiz zehirli gaz salgılar.Bunları da dip sifonlarıyla sudan bizim almamız gerekir.Kumun üstünde oluşan kaba pislikleri ve suyu temizleriz.Çekilecek su oranı akvaryumun litre hacmine göre %20 civarı haftalık programlarla yapılmalıdır.Örneğin 100 litre akvaryum için 20 litre haftalık dinlenmiş su eklemek gerekir. Dinlenmiş suyun önemini ilerleyen konularda ele alacağız.

IŞIK: Genelde beyaz florasan lambalar tercih edilir. Wattı önemli değildir. Fakat bitkili bir kurulum olacaksa ışık olmazsa olmazlardandır ve iyi ayarlanmalıdır.Balıklarında bizim gibi uykuya ihtiyacı vardır.Işık açma süremizi bizim zevkimize göre değil balıkların ihtiyacına göre yapmak gerekir.İlk kurulan akvaryumlarda ışık balıkları strese sokabilir.Balıklar akvaryuma alışana kadar ışıkların kapalı tutulması doğru bir yöntemdir. Bu süreç 1-2 hafta olabilir.

HAVA MOTORU: Filtreniz yeterli hareketi sağlıyorsa çok gerekli değildir fakat bazı hastalıklar için tedavide filtre kapamak ve bol hava vermek gerekebilir.Bu sebeple bir tane edinmemizde fayda var.

KUM VE DEKOR: Bitkili veya ciklet türleri gibi farklı balıklarda kum ve dekor değişik olmalıdır.Sağlıkları açısından ele alacak olursak cikletler için ince taneli kum olmalı çünkü erkekler kumu kazarak çiftleşme alanı yaparlar.İri taneli kum strese sokabilir balığı yaralayabilir.Dekorda aynı şekilde sivri ve balığa çarptığında zarar vermeyecek dekorlar seçmekte fayda vardır.Bunun dışında arka fon eklemek balığı boşlukta kalma hissİnden kurtarır kullanılmasında fayda vardır. 

YEM VE DÜZEN:Yemleme konusunda ilk başlayan hobicilerimiz genelde balığın iştahlı duruşlarına aldanır.Bol ve düzensiz yemleme yapmak doğru değildir.Belli bir düzen ile balığın bir kaç kerede yiyebilceği kadar yemleme yapılmalıdır.Yemi kaliteli kullanmak, son kullanma tarihine dikkat etmek, bayat olmayan yemler vermek balıklarımız için çok faydalıdır.Bu hususlara dahi dikkat etmemek balığımızı hasta edebilir ve ölümlere kadar sonucu gidebilir.

Genel olarak konuya özetle malzeme konusunda yapılan yanlışlıklar, tedbirsizlikler ve araştırmama dahi basit ama balık ölümlerinin sebepleri arasında yer alabilir.Bunlarda alırken tedbirli olmak başlarken ve kurarken yapılacak ikinci adım olmalıdır.

AKVARYUMU TAMAMLAMAK

Gerekli boyda akvaryumumuzu edindik, malzemelerimizi aldık ve artık kurulum aşamasındayız.Malzemelerimizi yerleştirdik kumu dekoru ısıtıcı vb.Bu hususta dikkat edilmesi gereken şeyleri şöyle sıralayalım.

DİNLENMİŞ SU: Çeşme sularımızda, sudaki mikropları kırmak için bulunan klor maddesi vardır.Yine aynı şekilde ağır metaller (nikel, kalay, bakır gibi) de bulunur. Bu maddeler özellikle klor balıklarımız için öldürücü niteliktedir.Bu sebepten dolayı akvaryuma ekleyeceğimiz suyu   3-7 gün süre ile suyun ağızı açık bir şekilde dinlendirmemiz gerekir.Akvaryumu aldık fazla büyük, bu kadar suyu nasıl dinlendirebiliriz ? Direk çeşmeden suyu doldurup 1 hafta Filtre, ısıtıcı faal bir şekilde beklemek suyumuzu akvaryumda da dinlendirecektir.

SU DÜZENLEYİCİ: Bahsettiğimiz ağır metalleri su içerisinde bağlayarak zararsız hale getiren sıvı maddemizdir.Üzerindeki ölçek kadar koymak istediğimiz su miktarına ayarlayıp ekleme yapılmalıdır. Dinlenmemiş akvaryumdaki suya ekleme yaparak 1 gün kadar sonra balık eklenecek duruma getirir suyu ama ben biraz daha beklemekte fayda görüyorum.

YARARLI BAKTERİLER: İlk eklenilen suda yararlı bakteri popilasyonu yoktur. Bu popilasyon zaman içerisinde (2-3 ay) oturacaktır. Bize burda düşen en önemli vazife yeni  kurulan akvaryuma, adedi yüksek ve sistemin kaldıramayacağı kadar canlı eklemesi yapmamaktır.Yapılan büyük yanlışlardan biri de budur.Su dinlendirilir sonrasında tüm balıkları eklemeye hazır olduğu zannedilir.Bu yaralı bakterilerimiz ne işe yarar peki ? Balıkların dışkılarında dediğmiz gibi amonyak denilen maddeyi önce nitrite sonra nitrata çevirerek balıklarımız için daha az zararlı maddeye çevirirler.Fazla balık eklememek bu yüzden önemlidir.Akvaryumda çıkan amonyak gazını tolere edebilecek kadar sistemimiz oturmamış ise balıklarımız zayıf düşerek birçok hastalığa yakalanırlar.İlk kurulan akvaryumda ilk başlangıç olarak az balık ekleyerek sistem döngüsü sağlanabilir.İçinde balık olmayan akvaryum ne kadar faal bir durumda beklerse beklesin sistem döngüsü oluşmaz.Az balık ile döngüyü başlatıp azar azar zaman içerisinde sağlıklı balıklar ekleyerek sistemimizi 2-3 ay gibi bir süreçte oturtup istediğimiz balıkları besleyebiliriz.

SABIR: Bir hobici için aslında en gerekli şey budur.Akvaryum kurarken heveslere kapılıp bekmemeden yapılan yanlışlar çok fazladır.Su dengesini oturtmak ve yavaş balık eklemek mutlaka yapılması gereken en önemli maddelerimizden biridir.Sabır bu hobiyi yapan bilinçli herkes için zor ama vazgeçilmezdir.

YENİ AKVARYUMA İLAÇ EKLEMEK: Akvaryumcu size direk ticari amaçla mavi mürekkep (metilen mavisi) verir genellikle.Her su eklemede belirli bir ölçek atmanız gerektğini söyler.Kesinlikle yanlış bir uygulamadır.Hastalıklar için sudaki zararlı bakterileri öldürse de 2-3 ay uğraştığımız suyu oturtma sürecini sekteye uğratır, yararlı bakterilerimizi de öldürür.Ana tankımıza çok ciddi bir durum olmadığı sürece ilaç takviyesi yapmaktan kaçınmalıyız.Karantina akvaryumu dediğimiz uygun ölçülerde bir akvaryumda hasta olan balıklarımızı tedavi etmek en iyisidir.

HAFTALIK BAKIM: Dip çekimi ile her hafta yapılan bakımda çok ciddi bir durum olmadığı sürece suyun yarısını veya tamamını boşaltmamalıyız.%20-%30  ideal rakamlardır.Suyun tamamını boşaltıp kumları dekorları tekrar yıkayıp akvaryuma bakım yapmak en çok zararlı olan ve yapılmaması gereken uygulamadır.Yukarıda bahsettiğimiz bakteri kültürlerinin kolonileşme yerleri kalın taneli kumlarda, kısmen dekorlarda ve filtre sünger kısımlarında gerçekleşir.Akvaryumu tamamen yıkamak ve tüm suyu değiştirmek hepsini öldürmek demektir.Bir unutulmaması gereken madde de filtre süngerlerini çeşme suyunda değil akvaryumdan alınan su ile temizlemektir.Çeşme suyunda temizlemekte yaralı bakteri kültürlerimizi öldürür. 

TÜM KONU KISA ÖZET

Sıralama yapalım:

-Akvaryumu besleyeceğimiz canlıya göre en büyük boyutta almak

-Bakacağımız balıkların habitatını elimizden geldiğince en iyi şekilde taklit etmek

-Aldığımız balıkların sağlıklı olmasına dikkat etmek

-Malzemeleri alırken konum ve yeterlilikleri hakkında bilgi sahibi olmak

-Suyumuzun oturmuş olmasına ve ona göre balık eklemeye özen göstermek

-Akvaryumumuzun haftalık bakımını doğru ve düzenli yapmak

-Yemlemeyi taze yem ile düzenli yapmak, bol bol yemlememek

-Ana akvaryumumuza kolay kolay ilaç eklemesi yapmamak

Unutmayalım çok basit hatalar büyük sorunlar getirebilir.Bu kadar basit ve düşünülmeyen durumlardan istenilmeyen kötü sonuçların defalarca herkesin başına geldiğini belirtmek gerekir.

Tüm bunlara dikkat edilse de yine de hastalıklar ve sorunlar başımıza gelebilir.Amacımız riski ve olasılıkları en aza indirmektir.