Astronotlar için büyük rehber
Kategorideki Diğer Makaleler
- GENEL ÖZELLİKLERİ
Oscarlar(Astronotus Ocellatus) Güney Amerika(Amazon Nehri) çiklitlerinden olup Dünya çapında popülaritesi en fazla olan çiklitlerindendir.Türkiye'de "Astronot" diye bilinirler fakat diğer ülke insanları bu balıktan "Oscar" diye bahsederler.Etçil olarak beslenirler.
Popüler olmalarını haklı kılan pek çok sebep vardır.
Bunlardan bir tanesi çok cana yakın hayvanlar olmalarıdır ve öğrenme kapasiteleri diğer akvaryum balıklarınınkinin çok üstündedir.Oscar beslemiş olan pek çok kişi Oscarların bir süre sonra sahiplerini tanıdıklarına şahit olduklarını söylemişlerdir.
Oscarlar su dışından yem kapmaları ile ünlülerdir.Yemi elinize alıp suya bir kaç cm kadar yaklaştırdığınızda sabırsız,obur Oscarlar pek zorlanmadan elinizdeki yemi kapacaklardır.Hatta biraz eğitirseniz 10-12 cm kadar sıçrayabilirler suyun dışına.
Ben Oscarlarımın yeşil renkli bir cisim gördüklerinde hemen taşların arkasına gizlendiklerine pek çok kez şahit olmuşumdur.Bunun sebebi kendilerini yakalamak için kullandığım kepçenin yeşil renkte olmasıdır diye düşünüyorum(Boylarını ölçmek için haftada 1 kere yakalardım Oscarları ve artık korkuyorlardı kepçeden ve dolayısıyla yeşil renkten).Bu da ogrenme yetilerininin kapasitesini kanıtlıyor.
İnternetteki bir videoda bir kişinin bir Oscarı çemberin içinden geçmesi için eğitmesini görmüş bir kişi olarak Oscarların öğrenme kapasitelerine söylenecek pek birşey kalmıyor diye düşünüyorum.
Oscarlar küçüklüklerinde aktif olsalar da büyüdükçe durgunlaşırlar.Fakat büyüyen ve durgunlaşan Oscarlar bile oldukça oyuncu hayvanlardır ve onların suda süzülüşlerini görmek çok keyiflidir.Astronotları seyretmenin keyfi bir başkadır...
Oscarlar en hızlı büyüyen akvaryum balıklarından birisidir.Bu pek nadir görülse de 35 cm kadar büyüyebilirler(Genelde 25-27 cm civarında kalırlar).10 cm lik bir balığın 27-28 cm boya ulaşması tank boyutu yeterli ise ve yemleme doğru yapılırsa 11-12 ay gibi çok kısa bir sürede gerçekleşir.Hatta bazı akvaristler yoğun canlı yem beslemesi ile bunu 6-8 ayda yaptıklarını iddia etmektedirler.
GEREKLİ AKVARYUM ÖZELLİKLERİ
Akvaryum-Hacmi
Oscarlar çok pasaklı yem yiyicilerdir.Özellikle büyük lokmalı yemleri yutarken yemin bir kısmını kafalarının iki yanındaki solungaç kapakçıklarından dışarı verirler.Yani verdiğiniz yem daha mideye gitmeden çöp olarak dışarı verilir.
Oscarlar ağızlarına aldıkları yemin toplamda 70% sini dışkı olarak çıkarırlar.Bundan dolayı Oscar bulunan bir akvaryum çabuk kirlenir.Oscarların çok hızlı büyüdüklerini de hesaba katarsak Oscar beslemek için büyük bir akvaryuma ihtiyaç vardır. Bununla ilgili farklı görüşler vardır fakat bu konuda en esnek davranan akvaristler bile 1 Oscar için en az 200 litre akvaryum kapasitesi olması gerektiğini söylemişlerdir.Fakat unutulmamalıdır ki 200 litre olabileceklerin en düşüğüdür.Bu kapasitede bir akvaryumda hastalık riski fazla olacaktır ve yetişkin bir Oscar mutlu olamayacaktır.Bir Oscarın ergin boya gelmesinin pek uzun sürmediğini hesaba katarak davranılması gerekmektedir.Uygun olarak 1 Oscar için 250-300 litre,2 Oscar için 300-400 litre önerilmektedir.Oscarların yanık kalmaması için en önemli farktörlerdendir akvaryum hacmi.
Filtre-Temizlik
Oscarların pasaklı yem yiyiciler olması sebebiyle akvaryumlarındaki filtre sistemi de oldukça önemlidir.Benim deneyimlerime göre her 250 litrelik hacim için saatte 1000 litre su devri gerekli olacaktır.
Filtreniz güçlü bile olsa haftada 20-30% su değişimi gereklidir.Bu aslında her türlü akvaryum için gerekli bir alet fakat ben özellikle Oscar akvaryumları için dip süpürgesini tavsiye ediyorum.Kumun içinde nekadar balık dışkısı birikmiş olduğunu(Özellikle Oscar akvaryumlarında) hayal bile edemezsiniz.Bunları dip süpürgesi ile alabilirsiniz(Not:Dip süpürgesi 5-10 ytl lik bir alet).Unutmayın ki temiz ve ferah olmayan bir akvaryumda Oscarlarınız hiçbir zaman istediğiniz boylara ulaşamayacaklardır ve muhtemelen pek çok hastalık kapacaklardır(Hastalık bölümünde tekrar döneceğim buraya).
Sıcaklık
Oscarlar için akvaryum suyu sıcaklığı 26-30 derece arasında olmalıdır fakat ideal sıcaklık 26 derecedir.
Su PH'ı
Oscarlar yumuşak-orta sertlikteki suları severler(PH:7).Bu sebeple Oscarlar için suyu sertleştiren midye kırığı kumu pek tavsiye edilmez.Quartz kum Oscar sahiplerinin en çok tercih ettiği kumdur.Su sertleştiren kum türlerinden bir tanesi kullanılırsa mangroove kökler kullanılarak su PH'ı dengelenebilir(Akvaryum Dekoru başlığında tekrar bahsedilecek).Fakat eğer böyle Bir şey yapacaksanız PH'ı ölçün mutlaka.
Akvaryum Dekoru
Oscarlar saklanacak alanlara ihtiyaç duymazlar.Oscar akvaryumlarında dekor minimum seviyede tutulmalıdır.Ancak doğallık ve göz zevki açısından ortaya konulan birkaç tane taş veya kütük ideal olacaktır.Oscarlar için bitkili akvaryumlar tavsiye edilmez.Bitkileri taciz etme huyları vardır Oscarların.Fakat sahte bitkilerle bir sorun yaşamıyorlar.
Kum olarak daha önce belirtildiği gibi suyu sertleştirmediği için quartz kum tavsiye edilmektedir fakat suyu sertleştirici olan kumlardan kullanıldığı taktirde(midye kırığı,lav kırığı,mercan kırığı) birkaç parça mangroove kök ile dengeleme yapılabilir.
Oscarlar akvaryumda bulunan malzemelere,dekorlara,özellikle de ısıtıcılara saldırmalarıyla bilinirler.Bu sebepten dolayı ısıtıcınız ile Oscarlar arasına bir engel koymanızda büyük fayda var.Isıtıcıyı dekorun hemen arkasına sabitleyebilir veya ısıtıcının camı için bir koruyucu kullanabilirsiniz.
Oscarlar oyun oynamayı severler.Akvaryumunuzun içine pinpon topu cinsinden bir oyuncak koyarsanız oyuncu karakterlerini ve akvaryum dekorlarından çıkardıkları agresifliklerini pinpon topuna vurarak tatmin edeceklerdir zaman zaman.Ama yine de ısıtıcıya saldırma huylarını baskılayamazsınız.
OSCARLARIN DİĞER BALIKLARLA İLİŞKİLERİ
Oscarların diğer balıklara(kendi türüne veya başka türlere) karşı agresif olduğuna dair genel bir görüş olsa da ben öyle düşünmediğimi söylemeliyim.Oscarlar ağızlarına sığabilecek balıkları hiç düşünmeden mideye indirirler fakat ağızlarına alamayacakları balıklarla çok uğraşmazlar.Ara sıra diğer balıklara vurdukları olur fakat henüz bir balığı ciddi anlamda incittiklerine rastlamadım ben.Tabi bunlar benim deneyimlerimdir ve hayvanların sağı sollu belli olmaz.Bazı akvaristlerin nadiren de olsa Oscarları çok agresif oluyor ve diğer balıklara kan kusturuyorlar.
Oscarlardan çok daha agresif olan bir hayvan Oscarlara zarar verebileceği gibi çok pasif balıklar da Oscarlardan zarar görebilirler.Bu standartlara uyan ve Oscarınız arasında çok fazla boy farkı olmayan Amerikan Çiklitleri ile Oscarlar bir arada beslenebilirler.Bir diğer alternatif de Paculardır.Pacular Oscarlara kesinlikle bir zarar vermezler ve aynı zamanda çok aktif hayvanlar oldukları için Oscarların uğraşmak istemeyeceği türden canlılardır.
Fakat şunu söylemeliyim ki Oscarları tek tür beslemek diğer türlerle beslemekten daha keyiflidir.Nitekim daha önce karma akvaryumlarda Oscar beslemiş kişilerin daha sonra tek tür olarak Oscar beslemeyi tercih ettiklerine pek çok kez rastladım.Bunun sebebinin içinde sadece Oscarlar bulunan bir akvaryumun daha ihtişamlı görünüyor olması diye düşünüyorum.Oscar krallığı...
Tek tür beslemenin bir diğer güzel yanı ise akvaryumdaki kavgaların ve akvariste verdiği stresin karma akvaryumdakilerden çok daha az olmasıdır.
OSCARLARIN ÜRETİLMESİ
NOT:Hiç Oscar üretmedim,tamamen makalelerden faydalanıyorum bu başlıkta.Fakat bir makalede gördüğüm bilgiyi diğer makalelerle karşılaştırıyorum ve yanlış olabileceğini düşündüğüm birşeyi yazmıyorum.
Oscarların üretilmesi için önce eş tutmuş çiftin bulunması gerekir.Büyümüş haldeki Oscarların eş tutmaları zordur.Oscar üretmek isteyen kişinin 2-8 cm boylarında,6-10 veya daha fazla Oscarı zamanla,birlikte,aynı tankta büyüyerek eş tutmalarını beklemesi en etkili yöntemdir.Zor kısım balıkların eş tutmalarıdır.Balıklar eş tutsalar bile uzun süre yumurtlamayabilirler çünkü cinsel olgunluğa erişebilmeleri 2 yıldan fazla bile sürebilir(Genelde 1-1,5 yaşında cinsel olgunluğa erişirler).
NOT:Faydalandıgım makalede "Oscar,üretilmesi kolay balıklardan birisidir" diye bir ibare var.Sanıyorum Oscar üretiminin zor olduğu şeklindeki yargının sebebi es tutma kısmı.Kimse 6-10 yavru Oscar alıp eş tutmalarını beklemek istemiyor.Uzun bir süreç çünkü.
NOT:Balıkların eş tutabilmelerini kolaylaştırmak istiyorsanız balıkları biraz yalnız bırakıp akvaryum sakinlerini çok rahatsız etmemeniz gerekir.
Eş tutan balıkların ayrı bir akvaryuma alınması gerekmektedir.Çiftin bulunduğu akvaryumda vatoz bulunmasının bir zararının olmayacağına dair görüşler vardır(yabancı forumlarda) fakat benim bir tecrübem yok.Yalnız eğer vatoz beslenirse çift Oscarlarla birlikte ışığın kapatılmaması gereklidir.Yoksa Oscarlar savunmasız kalacaklar ve vatozun yumurtaları yeme ihtimali ortaya çıkacaktır. Eş tutmuş Oscar çift kendi aralarında kur oyunları yaparlar ve bu oyunlar bazen kavga şeklinde olabilir.Örneğin ağızlarını birbirlerine kenetleme veya kuyruklarıyla birbirlerine vurma gibi.
Bu nadiren olur fakat eğer balıklardan birisi çok agresifse ve bu kur kavgalarında çok sert davranıyorsa,karşı cins artık formdan düşmeye başlamış ve hatta köşeye sinip bekliyorsa balıkları ayırmanız gerekir.
Dişinin yumurtaları bırakması için akvaryumda birkaç tane düz kaya veya mermer bulundurulması gerekmektedir.Yumurtlama sürecinden önce Oscar çifti yumurtaları bırakacakları kayanın üstünü temizlerler ve daha sonra dişi tüpçük çıkarır.Tüpçüğün görünmesinden sonra 8 saat içinde dişi yumurtaları temizledikleri yüzeye bırakmaya başlar.Dişi yüzeyin üzerinden her geçişinde 20 kadar yapışkan yumurta bırakır ve erkek dişinin arkasından kibarca takip edip yumurtaları döller.Bu işlem uzun süre devam eder.Bu işlem sonunda toplam 1000-2000 arası yumurta bırakmış olurlar.Yumurtalar başta saydam olmasalar da 24 saat içinde saydam bir forma kavuşurlar.Eğer bu çiftin şuana kadarki ilk yumurtaları ise yumurtaları yeme ihtimalleri vardır.Fakat yeseler bile üzülmenize gerek yok.Bu pek çok çiftin geçirdiği bir süreçtir ve bunun üstünden fazla geçmeden tekrar yumurtlayacaklardır muhtemelen.
Dişi ve erkek yumurtalara beraber bakar,göz kulak olurlar.Yumurtaların gerektiğinde yerlerini değiştirirler ve yüzgeçleri ile yumurtaları diğer balıklardan korurlar.
Yumurtlama sürecinde yapılması gereken bir diğer önemli şey ise su sıcaklığının sabit tutulmasıdır.Sıcaklık sabit tutulabilinirse döllenmeden 3-4 gün sonra yumurta kabukları çatlayacaktır.Başlarda yavrular yüzemezler ve kabuklarına yapışık bir şekilde 5-6 gün kadar bulundukları kaya üstünde kıpırdanma hareketi yaparlar.Bu süreçte yumurtalarının içindeki yumurta sarısından beslenirler.Dışarıdan besin alamazlar.Yavrular yüzmeye başladıklarında bol miktarda besine ihtiyaç duyarlar.Yavruların artemia ile beslenmesi ideal olacaktır fakat çok iyi öğütülmüş kuru yemle de besleme yapılabilir.”Bol miktarda” ibaresinden yola çıkarak bol yem atmayın sakın.Tırnağınızın ucu kadar bir yem bile o balıklara fazla gelecektir.İyice gözlemleyin,dikkatli davranın yemleme konusunda.Günde 3 kere yemlemeniz yeterli olacaktır.Oscar yavruları Discus yavrularında olduğu gibi ebeveynlerinin vücudundan salgılanan mukusla da beslenirler.
Ebeveyn Oscarlar başlarda yavrularına çok iyi bir şekilde göz kulak olurlar fakat bir süre sonra bazı Oscarlar yavrularını yemeye yeltenebilirler.Balıkların karakteri ile alakalı bu(bazı balıklar yapar,bazıları yapmazlar).Fakat ilk birkaç batım yavruyu ebeveynlerden ayırmayın.Hatta yavruları yeseler bile...Eğer ısrarla yavruları yiyorlarsa ozaman sonraki batım yavruları ayırabilirsiniz.
Oscar yavrularının beslenmesi diğer yavru balıklara göre daha kolaydır çünkü Oscar yavruları doğduklarında diğer balıkların yavrularına göre daha büyük olurlar.
Yaklaşık 2-2.5 santim olduklarında ebeveynler yeniden yumurtlama sürecine girerler.Oyüzden ayrılması gerekir yavruların.
NOT:Yabancı forumlarda Amerikan Çikliti akvaryumlarına tuz eklendiği zaman yumurtaların daha verimli olacağı,daha çok yavru çıkacağı ile ilgili bir teori var.Teori diyorum çünkü tatmin edici bir kaynak bulamadım bununla ilgili.Yalnız tuz balıklar için de faydalıdır.Denemekten bir zarar gelmez diye düşünüyorum.
OSCARLARDA HASTALIK
Oscarlar küçükken beyaz benek hastalığına karşı savunmasız oluyorlar.Buna önem gösterin.Fakat benim makalelerde ortak olarak gördüğüm bir hastalık var:Kafada Delik hastalığı.Benim de başıma gelmişti bir kere.Oscarlar özel olarak bu hastalığa karşı savunmasızlar.
Hatta bir hastalık rehberinde kafada delik hastalığı ile ilgili bilgi verilirken aşağı ayrıca not düşülmüş “Oscarınız varsa” diye.Burdan da anlıyorum ki bu hastalık en çok Oscarlarda görülüyor.
Oscarların kafada delik hastalığının önlenmesi için en önemli şart suyun kalitesinin yüksek tutulması...
Akvaryumda bulunan kuvvetli bir filtreleme sistemi,düzenli dip çekimi,filtrenin aşırı kirlenmesinin önlenmesi,yeterli oksijen sağlanması,sıcaklığın sabit tutulması,hayvanların çesitli bir diyetle ve bol C vitamini içeren yemlerle(hayvansal yemlerin hepsinde C vitamini bulunur fakat kaliteli yemler tercih edilirse daha tatmin edici olur) balıkların beslenmesi Oscarlarda kafa delik hastalığını önlemede yeterli olacaktır.
Oscarların sıkca yakalandığı hastalıklardan bir tanesi de iç parazittir.Çünkü Oscar besleyicileri kuru yem dışındaki yemlerle fazlaca beslerler Oscarları ve bu yemlerin tazeliğini çoğu zaman önemsemezler.Oscarlara verilecek yiyecek taze olmadığı zaman da iç parazite yakalanmaları kaçınılmaz olur ve Oscarlar çok dayanıklı değillerdir iç parazite karşı(Yemleme bölümünde tekrar değineceğim bu kısma).Oscarlar iç parazit kaptıkları zaman iri yapılı oldukları için karınlarında pek bir çekilme göze çarpmaz.İlk belirti dışkının beyaz renkte gelmesi olur ve karında çekilmeyi insan göremediği için hastalık ilerledikten sonra farkedilir ve bu da ölümcül olur.En iyisi balıklarınızı hiç riske etmemektir.
OSCARLARIN YEMLENMESİ
Oscarlar en özenle beslenen balıklar arasındadır.Çünkü Oscar sahipleri balıklarının bir an önce büyümesini isterler.
Oscarları genel olarak etçil balıklara yönelik olan kuru yemlerle besleyebilirsiniz.Eğer renklerinin canlı kalmasını istiyorsanız kaliteli kuru yemler kullanmanızda fayda var.
Oscarları yağsız tavuk göğsü,tavuk yüreği,hindi yüreği,hamsi,mezgit ve çok yağlı olmayan diğer balıklarla(tatlı sudan çıkan balıklarla beslenmeleri tavsiye olunur.Deniz balıklarıyla beslenseler de bir zararı olmaz fakat iyisi budur) besleyebilirsiniz.Fakat belirttiğim gibi bu yemlerin taze tutulması çok önemli.Buzluktan çıkartıp çözdürdüğünüz eti tekrar dondurmayın.Çözdürdüğünüz zaman bütün eti hemen kullanın.Buyüzden balıklara vereceğiniz kadar miktar eti çözdürün.Eğer buna yeteri kadar önem göstermezseniz balıklarınız kolayca iç parazit kapabilirler.
Bunun dışında diğer balıklara verilen canlı yemler Oscarlar için de uygundur.Oscarınızın yeterince ve hızlı bir şekilde büyümesini istiyorsanız haftada birkaç kere et veya canlı yem ile besleme yapmanız gerekir.Oscarlar etçil hayvanların yiyebilecekleri ve ağızlarına alabildikleri herşeyi yiyebilirler.Fakat suyun kirlenmesini istemiyorsanız zorlanmadan yutabilecekleri lokmalar atınız balıklarınıza.
NOT:Oscarların tek çeşit bir yeme takılma gibi bir huyları vardır.Eger ara sıra farklı çeşit yemlerle beslemezseniz bir sure sonra sizin verdiginiz o tek çeşit yemden baska bir yem kabul etmeyebilirler.
Et ve canlı yemler kuru yemlere göre daha fazla yağ içerdikleri için sürekli olarak bu yemlerle beslemeyin balıklarını.Bana göre ideali her 3 öğünden birinde canlı yem veya etle besleme yapılmasıdır. Ayrıca haftada 1-2 kere bitkisel yem verilmesi Oscar'ın metabolizması için faydalıdır.
Oscarlarınıza vereceğiniz yem karınlarını fazla şişirmeyecek(hafif bir şişlik olabilir) kadar olmalıdır.Bunun ayarlamasını ancak siz yapabilirsiniz.
OSCAR SEÇİMİ
Akvaryumcular birbirinden farklı desenlere sahip Oscarlar getirtiyorlar mağazalarına.Bazı Oscarların üzerindeki turuncu şeritler belirgin olmuyor ve akvaryumcular “Kaliteli yemle beslerseniz rengi yerine gelir” diyorlar fakat öyle bir şey yok.Nasıl alırsanız öyle kalıyor balığın rengi.Tam olarak istediğiniz renkte Oscar bulmadan satın almayın.Renk konusu insanın kafasını çok yoruyor.Renksiz veya rengi soluk Oscarlar insana “Acaba yemim mi kalitesiz?Acaba su sıcaklığı mı uygun değil?” şeklinde düşündürüyor oysa sebep balığın genetiğiyle ilgili oluyor çoğu zaman.
Bunların yanısıra Oscar satın almak istediğinizde "At şurdan poşete 5 tane iyisinden" şeklinde davranmayın.Oscar satın almadan önce akvaryumdaki balıkları en az 5 dakika takip edin.Bazen Oscarlar hasta olsalar bile belli etmiyorlar.Hasta olsalar bile ara sıra hareketleniyor ve daha sonra tekrar durgunlaşıyorlar.Oyüzden Oscarın sağlığının kötü durumda olduğunu insan bazen anlayamıyor. Satın alacağınız Oscarları seçerken mükemmelliyetçi davranın ve taviz vermeyin.
Yazan:Fatih Belli
Faydalanılan Kaynaklar:
http://www.aquariumlife.net/articles/new-world-cichlid/13.asp
http://www.aquariumlife.net/articles/fish-breeding/5.asp
http://www.aquarticles.com/articles/breeding/Taylor_Oscars.html
