Denitrifikasyon

 

Benim de bugüne kadar kafamda netleştiremediğim bir konu var. Yeni konu açmadan burada paylaşmak istiyorum. Yıllar önce internette okuduğum bir makaleye tekrar rastladım yazının ilgili bölümünü aşağıya ekleyeceğim.

 

Ben de akvaryumlarımda oldukça derin kum kullanan tabanı asla karıştırmayan kısacası akvuryuma çok az müdahale eden bir hobiciyim, hatta bir dönem 6ay boyunca sadece buharlaşan suyu eklediğim dahi oldu. Buna rağmen balıklarım çok sağlıklıdır. Geçen sene tetranın 5in1 testini alıp kullandığımda büyük akvaryumumda nitratın 100-150ppm olduğunu buna nazaran içinde vatoz bulunmayan yani bol yosunlu, yunus yavrularının olduğu küçük akvaryumda ise 10-20ppm nitrat çıkması kafamı karıştırdı. Ya yosunların nitrat üzerinde çok büyük etkisi vardı ya da aşağıya ekleyeceğim makaleden kendimce anladığıma göre büyük akvaryumda toplam azot döngüsü fazla olduğundan nitratı fazla ölçüyordum.

İlgi ve yorumlarınızı bekliyorum. Makaleyi yanlış anlıyorsam tefsirleriniz de...

 

 

NİTROJEN TESTLERİ HAKKINDA NOTLAR
Nitrojen bileşikleri (amonyak veya NH3, nitrit veya NH2–, ve nitrat veya NH3-) için testler söz konusu maddeyi iki şekilde ölçer; iyon konsantrayonu veya nitrojen-iyon konsantrasyonu. Konsantrasyon genellikle ppm (parts per million) cinsinden belirtilir. Iyon konsantrasyonu ppm NH3, ppm NO2–, veya ppm NO3- şeklinde yazılır. Nitrojen-iyon konsantrasyonu ise ppmN-NH3, ppmN-No2–, veya ppm N-NO3- şeklinde yazılır (Bu semboller bir kitap yada talimat notunda yazılırken rakam bölümü altyazı şeklinde kelimelerin altında, eksi (-) işaretleri ise üstü şeklinde yazılır ancak eksi işaretleri genellikle hiç yazılmaz).

Bu ölçümlerin arasındaki farkı anlamak güç değildir ancak genellikle yazarın hangi ölçümden bahsettiği yada test kitinin hangisini refere ettiği sıklıkla açık olmadığından akıl karıştırıcı olabilir. İlk olarak detayları bilmek istemeyenler için en temel bilgiler:

[N-NH3] (amonyak-nitrojen)=0.8
[NH3] (amonyak iyonu) veya [NH3]= 1.3
[N-NH3] [N-NO2–] (nitrat-nitrojen) =0.3
[NO2–] (nitrit iyonu) veya [NO2–] = 3.3
[N-NO2–] [N-NO3-] (nitrat-nitrojen) = 0.23
[NO3-] (nitrat iyonu) veya [NO3-] = 4.4 [N-NO3-].
Burda [] sembolü ppm anlamına gelir.

Akvaryumdaki amonyak ve nitrit konsantrasyonları hobi araçlarıyla ölçemeyecek kadar az olmalıdır, dolayısıyla bu iki ölçüm arasındaki ayırım amatör hobici için nadiren kullanışlıdır; 1.3 kez sıfır hala sıfırdır.! Herşeyerağmen nitrat konsantrasyonları genel olarak sıfır olamakla kalmayıp zamanla yükselecektir de. Akuaristlerin nitrat değerlerini gerekltiği şekilde takip etmesi ve akvaryumu için kabuledilebilir seviyelerini bilmesi gerekir. Dolayısıyla göreceli olarak ucuz amonyak ve nitrit kitlerini satın alıp iyi bir nitrat kitine daha fazla zaman ayırabilirsiniz.
Genel bir kural berrak bir sıvının rengini mat bir ölçekteki renkle kıyaslama yapan bir kiti satın almamaktır. Optik derinlikleri çok farklı renkleri kıyaslamak hesaplanması çok güç bir işlemdir. İyi kitler size kıyaslama için renkli bir geçirgenlik (saydamlık) sağlar.

Pekçok kitin “sıfır” değerine güvenemezsiniz. Distile su, reverse-ozmoz yada deiyonize su ile test yapın, sıklıkla yanlış bir ölçüm elde edersiniz. Bu değeri akvaryumunuzdan elde ettiğinizden çıkartırsanız daha iyi bir hesapla gerçek değere yaklaşmış olursunuz.
Çoğu akvaryum yazarları kabuledilebilir nitrat değerlerini nitrat iyon konsantrasyonu cinsinden verir. Deniz akvaryumları için tavsiye edilen değerler yalnızaca balık akvaryumu için 10-40ppm nitrat iyonu arasında değişen değerlerdedir. Reef sistemleri için bu değer <5-10ppm nitrat iyonu olarak verilirken pek çok yalnız balık akvaryumu çok daha yüksek değerlerdedir (bazen hiçbir kötü etkisi olmadan bazen ise…..). Öte yandan çoğu profesyonelin kullandığı ölçüm birimi olduğundan pek çok test nitrojen-iyon konsantrasyonu biriminde ölçüm yapar. Sorun hobicinin nitrat değerlerini nitrojen-iyon konsantrasyonu şeklinde ölçüp bilmeden iyon konsantrasyonu şeklinde verilen önerilen değerle kıyasladığında ortaya çıkar, buda muhtemelen önerilenin dört katına kadar çıkabilen nitrat değerleri verir.

Nitrat testi hangi skalayı kullandığını belirtmiyorsa bunu tesbit etmek oturmuş, iyi bakılan bir akvaryumu test ederek mümkün olabilir. Ancak iyi bakılan bir akvaryuma ulaşabilen kişiler genellikle halıhazırda bu testin skalasını zaten biliyordur. Sıklıkla bu bilgiye ihtiyacı olan kişi ilk kez akvaryum kurmaya çalışan kişidir. Sık kullanılan bazı testler ve ölçekleri aşağıda yer almaktadır.
Skaladan bahsetmeyen bir test kullanmak zorundaysanız en iyisi emniyette olmak ve nitrojen-iyon konsantrasyonunu varsaymaktır. Ancak şüphesiz insan bu bilgiyi vermeyen testin muhtemel kalitesini sorgulamakta haklıdır ve daha iyi bir testi kullanmak muhtemelen gereklidir.
Şimdi detaylar: Her iki skalada da konsantrasyon ölçümü milyonda birdedir (parts per million), kısaltılmışı ppm, bunun anlamı ise: ölçülen maddenin kütlesel biriminin sonuçta oluşan çözeltinin milyon kütlesel birimindeki miktarı ( Akuarist açısından bu; litre başına düşen miligram veya mg/lt; bir litre tatlı su bir kiloya neredeyse eşittir ve bir litrelik tuzlu su ise yalnızca % birkaç fazladır).

İyon skalasında maddeyi oluşturan tüm iyonun kütlesini ölçeriz, nitrojen-iyonu skalasında ise yalnızca o iyondaki nitrojen atomunun kütlesini ölçeriz. İlk skala nitrat solüsyonlarının konsantrasyonunu ölçerken, ikincisi nitrojen konsantrasyonunu nitrat şeklinde ölçer. Hangi skalanın daha doğal olduğu amacınıza bağlıdır. Akuaristlerin çoğu akvaryumdaki nitrat iyonlarının toksisitesiyle ilgilenir; bu durumda iyon skalası en doğal olandır; direkt olarak toksik-zehirli iyon yüzdesini ölçer. Öte yandan bir biyolog belli bir sistemdeki nitrojen siklüsünü (azot döngüsünü) inceliyor olabilir ve dolayısıyla su örneğindeki toplam inorganik nitrojenimsi atıkların yüzdesini ölçmekle ilgilenebilir. Bu durumda konsantrasyonlar direkt olarak toplanabileceğinden nitrojen-iyon skalası en doğalıdır. Bu amaçla iyon konsantrasyonları toplanamaz, bu aynen elmalarla portokalları toplamaya benzer.
Skalalar arasındaki çevirim aşağıdaki şekilde yapılabilir:
tüm iyon kütlesi
[iyon] = ——————————— [nitrojen-iyonu]

nitrojen atomu kütlesi
Ve açıkça iyon konsantrasyonunu nitrojen-iyon konsantrasyonuna çevirirken bu denklemin 1 üstü kullanılır. İlgilenen okuyucular yukardaki rakamları bu formül ve aşağıdaki bilgileri kullanarak tekrar oluşturabilir.
Kütleler:
Yüzde birlik hatayla: hidrojen atomunun kütlesini (H)=1 nitrojen atomu kütlesi (N)=14 ve oksijen atomu kütlesi (O)=16 olarak kullanabiliriz. Kimyasal Türler Kütle Formülü

Nitrat iyonu NO3- 14+3*16=62
Nitrit iyonu NO2– 14+2*16=46
Amonyum iyonu NH4+ 14+4*1=18Amonyak molekülü NH3 14+3*1=17
Amonyak çevirim faktörünün hesaplanması herhangibir solüsyonda amonyağın iki farklı şekilde yer alması nedeniyle karışıktır. Herhangibir su örneğinde amonyağın bir kısmı amonyak (NH3) ve bir kısmı ise amonyum iyonu şeklinde (NH4+) bulunacaktır. Daha da ötesi amonyağın amonyuma oranı pH bağımlıdır. Herşeye rağmen mevcut amonyağın tamamının bir yada diğer şekilde yer aldığını varsaysak bile sonuçta ikisi arasındaki rakamsal fark amaçlarımız açısından önemsizdir (1.21 yerine 1.29).

Genellikle 1.3 olarak verilen rakam muhtemelen her iki türün oranının tam olarak %50 olduğunda çevirim faktörünün tam olarak 1.25 olacağından kaynaklanmaktadır. Çoğu akvaryumun pH değerinde iyonların çoğu amonyaktan çok amonyum olacağından çevirim faktörü 1.25’ten çok ve dolayısıyla 1.3 civarında olmalıdır. {Bu son cümle benim tahminimdir, tatlı su akvaryumlarının ortalama pH değerini bilmem. Ancak bütün deniz akvaryumları için doğru olmalı.}

 

İlyas Bey yazınızı büyük keyif alarak okudum yalnız makaledeki anlatılanların , söz konusu konu ile bir alakası olmamakla beraber , kimyanın derinliklerine inmeyi gerektiren bir konu diye düşünüyorum.

 

Genel olarak gerçekten çok değerli ve güzel bilgiler içeriyor görünüyor fakat doğruluk derecesi yada doğru bile olsa bundan sonraki hesaplarımızı bu makaleye göre nasıl yapacağımız ve yapsakta ne denli doğru olacağı tartışılır diye düşünüyorum.

 

Bizlere sunduğunuz makale hakkında başka bir yorum yapamayacağım maalesef.Dilerseniz yeni bir konu açarak sunabilir ve böylece bir açıklama gelmesini bekleyebiliriz.

 

Saygılar

Derin kum yatağının işe yarayıp yaramadığının veya akvaryumda denitrifikasyon olup olmadığını anlamanın birinci şartı su değerlerini doğru ölçmekten geçiyor. Yukarıda da bahsettiğim gibi ben bu yöntemi (derin kum, denitrifikasyon) kullanmama rağmen nitrat ölçüm sonucu yüksek gözüktü. Buradan şöyle sonuçlar çıkıyor.

Ya derin kumda akvaryumda denitrifikasyon olmuyor ya da çok çok zor ve makalede anlatılanlar atmasyon.

Ya da makalede anlatılan skala olayı doğru esasen denitrifikasyon oluyor fakat biz yanlış skala nedeniyle nitratı fazla görüp denitrifikasyon olmadığı sonucunu çıkarıyoruz.

Ya da bu makaleyi yazan arkadaş boşu boşuna benim kafamı karıştırıyor.

Ama araştırmaya değer bir konu diye düşünüyorum. Dediğim gibi yıllar önce okuduğum bir makaleydi ve şans eseri tekrar rastladım. Eğer makale bilimsel ise akvaristlerin buradan çıkaracağı çok önemli sonuçlar var diye düşünüyorum.

Furkan bey,

Genelde forumlarda yazı yazan değil çoğu zaman okuyan biriyim. Buna yeterince vakit de ayıramıyorum. Konunun açıklığa kavuşabilmesi adına yeni konu açmak gerekiyorsa bu yükü omuzlarımdan alarsanız çok sevinirim.

Teşekkürler.

Derin kum yatağının işe yarayıp yaramadığının veya akvaryumda denitrifikasyon olup olmadığını anlamanın birinci şartı su değerlerini doğru ölçmekten geçiyor. Yukarıda da bahsettiğim gibi ben bu yöntemi (derin kum, denitrifikasyon) kullanmama rağmen nitrat ölçüm sonucu yüksek gözüktü. Buradan şöyle sonuçlar çıkıyor.

Ya derin kumda akvaryumda denitrifikasyon olmuyor ya da çok çok zor ve makalede anlatılanlar atmasyon.

Ya da makalede anlatılan skala olayı doğru esasen denitrifikasyon oluyor fakat biz yanlış skala nedeniyle nitratı fazla görüp denitrifikasyon olmadığı sonucunu çıkarıyoruz.

Ya da bu makaleyi yazan arkadaş boşu boşuna benim kafamı karıştırıyor.

Ama araştırmaya değer bir konu diye düşünüyorum. Dediğim gibi yıllar önce okuduğum bir makaleydi ve şans eseri tekrar rastladım. Eğer makale bilimsel ise akvaristlerin buradan çıkaracağı çok önemli sonuçlar var diye düşünüyorum.

Furkan bey,

Genelde forumlarda yazı yazan değil çoğu zaman okuyan biriyim. Buna yeterince vakit de ayıramıyorum. Konunun açıklığa kavuşabilmesi adına yeni konu açmak gerekiyorsa bu yükü omuzlarımdan alarsanız çok sevinirim.

Teşekkürler.

 

Evet , önceki mesajımda doğruluğu tartışılır demiştim , tabi bu kesinlikle doğru olmadığı anlamına gelmez.Belkide son derece doğrudur.Makalenin nereden alındığı , kim tarafından yazıldığıda önemlidir.Yayınladığınız makale bir süre burada kalsın , eğer tatmin edici cevaplar gelmezse , ben yeni konu açarak oraya taşırım sizin yerinize.

 

Saygılar

Onur beyin belirtigi gibi (verilen misale katilmasamda) akvaryumlarimizda dengeyi saglamak ön pilanda olmasi gerekiyor. Mesela 1cm (boy olarak) baliga yasamasi icin 3 litre su hesaplarsaniz, bitkili bir tankta cok güzel (nitrat, nitrit, amoniyak = 0mg/l) bir denge elde edersiniz.

 

Saygilar

 Bu konu ilk açıldığı zamanlarda bende biraz ilgilenmiş, denemiştim. Fakat sonuçta vardığım kanı bu sayfanın başlarında Onur Bey'in de belirttiği gibi olmuştu. Çok geniş taban alanı bulunan bir akvaryumda bu sistem uygun şekilde kurulup canlı yükü çok az tutulursa işe yarayabilecek bir uygulama olduğunu düşünüyorum. Fakat eğer beslenecek canlı, bitkilerle yaşayabilen bir tür ise tankı bitkilendirmek bu sistemi kurmaktan çok daha etkili olacaktır. Rift vadisi cichlidleri gibi bitkilerle çoğu zaman yaşayamayan türler içinse bu sistemi uygulamak daha da zor olur, çünkü geneline bakarsak atık miktarları fazla olan balıklardır. Geniş taban alanına sahip bir tankta 2-3 üyeli bir koloni tutulursa ancak sonuç alınabilir, bu da birçoğumuzu tatmin etmeyecek bir görsellik sunacaktır.

 

 Normal yükte kurulmuş bir tankı, tankın kendi taban alanı + bir o kadar da sump içinde hazırlanmış denitrifikasyon döngüsünün bile kurtarmayacağı kanısındayım. Tabii su değişim sıklığını azaltacağı kesindir, fakat kaplayacağı yer ile sistemin verimliliği karşılaştırıldığında tatmin edici olması konusunda şüpheliyim.

 

 Yıllar önce Antalya'da bir akvaryumcuda bir örneğini görmüştüm. Yaklaşık 500 litrelik bir deniz akvaryumuydu, içinde sadece bir koloni gibi damseller vardı. Tankın tabanı normal ölçülerde düzenlenmişti, fakat altında tankın taban ölçülerinin iki katından fazla bir alana sahip bir sump kurulmuş, içinde sadece 30 cm'den fazla kalınlıkta ince kum kullanılmıştı. Su çok yavaş şekilde bu kumun üzerinden akıyordu bir baştan diğerine kadar. Bu şekilde PS yada herhangi bir başka ekipman kullanmadan nitratı sıfırda tuttuğunu söylüyordu dükkan sahibi. Canlı yüküne ve kurduğu sistemin genişliğine baktığımda kendisine hak vermiştim. Fakat kapladığı yeri düşününce, evlerimizde kurulamayacak bir sistem olduğuna karar vermek zor olmamıştı.

 

 Bu sistem yerine PS, bitkili olabilecek tanklarda bitki, olamayacak tanklarda da sump kısmında uygun koşulları sağlayıp bitki yetiştirmenin nitrat yükünü kontrol altında tutmak konusunda çok daha uygulanabilir olduğu kanısındayım. Her şekilde de uygun ölçülerde su değişiminin zaten suyun tazelenmesi için gerekli olduğunu biliyoruz.

 

 Düşüncelerim bu şekilde.

 Saygılar...